بازگشت خارجی‌ها و باز شدن دوباره دست دلال‌ها

رویداد۲۴ بحث ورود بازیکنان و مربیان خارجی به فوتبال ایران، مخالف‌ها و موافق‌های بسیار زیادی دارد. دسته مخالف‌ها معتقدند منع ورود خارجی‌ها مانع ورود دانش به فوتبال ایران می‌شود، پیشرفت را به تعویق می‌اندازد و کیفیت مسابقات را پایین می‌آورد. گروه موافق‌ها اما بر این اعتقادند که دست دلال‌ها بسته می‌شود، استعدادهای فوتبال ایران فرصت عرض اندام پیدا می‌کنند، پیشرفت داخلی رقم می‌خورد و فوتبال ایران دیگر اسیر پرونده‌های بین‌المللی نمی‌شود.

تمام نظرات چه از سوی مخالف‌ها و چه از سوی موافق‌ها درست است و البته جای بحث دارد. شهاب‌الدین عزیزی خادم گفته ورود مجدد خارجی‌ها به فوتبال ایران مکانیزم جدیدی دارد اما باید مکانیزم جدید، درست اجرایی شود تا فوتبال ایران به پیشرفت و کیفیت مناسبی برسد. این موضوع و نظرات مخالفت و موافق از زوایای مختلف قابل بحث است که می‌تواند توسط یک تیم کارشناسی خبره، موضوع را به تصمیمی پخته‌تر برساند.

برای ورود خارجی‌ها تمام کشورها قوانین خاصی دارند که می‌توان از اروپا و آسیا، از این قوانین مثال آورد. از جمله لیگ برتر انگلیس که پول‌سازترین لیگ دنیاست و ورود خارجی‌ها به فوتبال این کشور شرط دارد و شرط آن هم حضور بازیکن در 70 درصد بازی‌های ملی یک سال اخیر است. شرطی که باعث ورود بازیکنان با کیفیت به لیگ برتر انگلیس می‌شود تا این محدودیت فضا را برای جولان دادن هر بازیکنی باز نگذارد.

در نزدیکی کشور خودمان و در قطر مسئله به شکل دیگری رقم می‌خورد. تیم‌های قطری با اینکه بسیار متمول هستند، اما بازیکنانی را جذب می‌کنند که نمونه آن در کشور خودشان نباشد تا استعدادهای فوتبال قطر زیر سایه خارجی‌ها نابود نشوند. از سوی دیگر با جذب بازیکنان بزرگی چون رائول گونزالس، ژاوی هرناندز، مهدی بن‌عطیه، وسلی اشنایدر، ماریو مانژوکیچ و بازیکنانی در این سطح که همگی یا قهرمانی اروپا و جهان را تجربه کرده یا در تیم‌های درجه یک اروپایی حضور داشته‌اند، حرفه‌ای‌گری را وارد فوتبال‌شان کردند. به این صورت که بازیکنان قطری با تمرین و بازی کردن کنار این ستاره‌ها، حرفه‌ای گری را می‌آموزند تا نسل فوتبال قطر اگر نمی‌تواند با حضور در تیم‌های بزرگ اروپا بازی کنار بزرگان را تجربه کند، در کشور خودشان این تجربه را بیاموزند.

بیشتر بخوانید: منع حضور خارجی‌ها چه زمانی لغو می‌شود؟

کشورهای دیگر نیز با مکانیزم‌های مختلفی اقدام به جذب بازیکنان خارجی در فوتبال‌شان می‌کنند. در بحث جذب مربی نیز همین پیش شرط‌ها وجود دارد که باعث می‌شود مربیان با کیفیتی با داشتن حداقل‌ها در یک کشور دیگر مشغول به کار شوند. در فوتبال ایران شاید حضور بازیکنان و مربیان خارجی که کیفیت لازم را داشته باشند یا مثمرثمر واقع شوند در مقابل بازیکنان و مربیان بی‌کیفیت یا ناکام، بسیار کمرنگ بوده است. شاید از گذشته تا به امروز بتوان لیست بلند بالایی از بازیکنان و مربیان ناکام در فوتبال ایران نوشت و در مقابل، تعداد کمی از بازیکنان و مربیان به ایران آمده‌اند که موفقیتی را رقم زده‌اند.

ورود خارجی‌ها به فوتبال ایران از ابتدا مکانیزم خاصی نداشت، اما در مقطعی قوانینی وضع شد که هر بار انتقادهایی به آن وارد شد. از جمله منع ورود دروازه‌بان خارجی که در مقطعی به ظهور دروازه‌بان‌های جوان ایرانی منجر شد، اما افزایش قیمت دروازه‌بان‌های ایرانی را رقم زد. در مقطعی سازمان لیگ قوانینی را وضع کرد که حضور خارجی‌ها در فوتبال ایران نسبت به کشورها و قاره‌های مختلف متفاوت بود. قانونی که اشاره می‌کرد برخی بازیکنان حتماً باید در تیم ملی عضویت یا در رده‌های ملی کشورشان سابقه داشته باشند یا اینکه تجربه در سطح اول لیگ کشورشان یا لیگ کشور دیگری را یدک بکشند. این قانون تا انتهای فصل گذشته در فوتبال ایران حاکم بود تا در نهایت هیئت رئیسه سازمان لیگ قانون منع ورود بازیکنان و مربیان خارجی را تصویب کند.

تصویب قانون منع ورود بازیکنان و مربیان خارجی، حامیان و منتقدان خودش را داشت. فدراسیون تأکید کرد که این قانون موقت و برای سر و سامان دادن به پرونده‌های بین‌المللی علیه فوتبال ایران است تا باشگاه‌ها در مدت ممنوعیت ورود خارجی‌ها نسبت به پرداخت بدهی‌ها اقدام کنند. منتقدان نیز ضمن حمایت از این طرح فدراسیون می‌گفتند که این قانون باید شامل حال باشگاه‌هایی شود که همیشه به خارجی‌ها بدهکار هستند یا در فیفا پرونده باز دارند تا آنهایی که مشکلی نداشتند، بتوانند از حضور خارجی‌ها بهره ببرند. با این حال فدراسیون روی قانون خود اصرار کرد تا خارجی‌های یک سال از حضور در فوتبال ایران محروم شوند و در یک سال اخیر، فقط آن دسته از بازیکنان و مربیان خارجی در تیم‌های ایرانی حضور داشتند که پیش از این هم بودند و حتی حق جابجایی میان دو باشگاه را هم نداشتند.

اکنون فدراسیون فوتبال تصمیم گرفته قانون منع حضور مربیان و بازیکنان خارجی را لغو کند؛ در حالی که برخی معتقدند این قانون دست دلال‌ها را بست و باعث شکوفا شدن برخی استعدادهای فوتبال ایران شد. هرچند این مسئله نیز قابل کتمان نیست که منع ورود خارجی‌ها و از بین رفتن رقابت، باعث افزایش چشمگیر بازیکنان داخلی شد که برخی قراردادهای یک یا دو میلیاردی خود را به 10 میلیارد هم رساندند. حتی برخی بازیکنان بی‌کیفیت داخلی نیز قراردادهای 300 - 400 میلیون تومانی خود را به قراردادهای 2 و 3 میلیاردی تبدیل کردند که بسیار انتقاد برانگیز بود.

حالا فدراسیون فوتبال می‌خواهد با مکانیزمی جدید اجازه ورود خارجی‌ها را به باشگاه‌ها بدهد. از جمله بحث‌های اولیه که مطرح شده واریز وجه قرارداد خارجی‌ها به صندوقی در سازمان لیگ است که از پرداخت قرارداد اطمینان حاصل شود، پرداخت 10 درصد ارزش قرارداد خارجی‌ها برای استعدادیابی در مناطق محروم و همچنین قوانینی از جمله حضور در رده‌های ملی که پیش از این هم بوده، اما شرایط و ضوابط خاصی داشته است.

برآیند ممنوعیت ورود خارجی‌ها با وجود نقدهای بسیاری که به آن وجود دارد، منفی نبوده و حداقل از جهت باز نشدن پرونده‌های جدید انضباطی به خیلی از باشگاه‌ها کمک کرده است. از جمله استقلال و پرسپولیس که در یک سال اخیر به جای جذب بازیکنان خارجی جدید، توانستند بخشی از بدهی‌های خارجی خود را پرداخت کنند. با این حال هنوز پرونده‌های خارجی فوتبال ایران بسته نشده که از قضا بزرگترین آن که مربوط به مارک ویلموتس است، به فدراسیون فوتبال تعلق دارد.
با این حال شاید بهتر باشد که در مکانیزم جدید راهکار دیگری هم در نظر گرفته شود.

به این شکل که از فصل جدید باشگاه‌هایی اجازه جذب بازیکن و مربی خارجی را داشته باشند که بدهی یا پرونده خارجی در فیفا ندارند و حساب‌شان با خارجی‌ها صاف شده است. این مسئله سیستمی تنبیهی و تشویقی است که باعث نظم گرفتن مدیریتی در فوتبال ایران می‌شود تا مدیران نیز بدانند که باید در قبال عملکردشان پاسخگو باشند یا شایسته تشویق و تنبیه شوند.

هر چند در کنار این موضوع نباید بحث کیفیت بازیکنان را فراموش کرد تا بار دیگر بازیکنان بی‌کیفیت و بنجل پا به فوتبال ایران نگذارند. مسئله‌ای که باعث شود استعدادهای فوتبال ایران هم در کنار بازیکنان با کیفیت خارجی فرصت عرض اندام داشته باشند و البته حرفه‌ای‌گری را هم بیاموزند. این مسئله باعث می‌شود که از مشکلات بعدی هم جلوگیری شود تا آزاد شدن ورود خارجی‌ها بار دیگر سیلی از بدهی‌های خارجی را به سمت فوتبال ایران روانه نکند.

در کنار تمام این موارد باید با پدیده دلالی برخورد جدی و اساسی صورت گیرد. در سال‌های گذشته شاهد بودیم که در مقاطعی برخوردهایی انجام شد اما هیچ‌گاه تداوم پیدا نکرد و این برخوردهای مقطعی نتوانست جلوی دلالی را بگیرد. با برداشته شدن قانون منع جذب مربی و بازیکن خارجی باید ارکان قضایی و نظارتی فدراسیون و سازمان لیگ با دلالیسیم مبارزه کنند تا بار دیگر شاهد ورود بازیکنان و مربیان بی‌کیفیت و بُنجل در فوتبال ایران نباشیم.