برای اجرای عدالت باید به «اصول اولیه انقلاب» و «اصالت ها» برگردیم/ هر زمان رانت خواری و کارتن خوابی نداشتیم، مدعی تحقق عدالت در جامعه باشیم

رویداد۲۴ شفقنا نوشت: او درباره معنای عدالت گفت: عدالت را از چند وجه می‌توان معنا کرد. برای عدالت یک معنای لغوی و یک معنای اصطلاحی و یک معنای اجرایی وجود دارد. عدالت از نظر لغوی به معنای مساوات و قانونمندی آمده است. طبق قانون الهی باید بپذیریم همه انسان‌ها عبد هستند و هیچ عبدی بر دیگری توفق ندارد. نماد زیبای این معنا در مراسم حج دیده می‌شود که همه با هر عنوان و زبان و نژادی یک لباس می‌پوشند و نماد حشر است. یکی دیگر از معانی آن اعطای حق به ذی حق است. یکی دیگر از معانی عدل، توازن است. توازن این است که به طور مساوی بتوانیم همه جامعه را از همه امکانات بهره‌مند کنیم و اگر منعی نیز وجود دارد، این منع باید عمومی باشد.

جامعه بدون عدل، جامعه مُرده است

امام جماعت مسجد جماران با استناد به روایتی از امیرالمومنین ادامه داد: امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «العَدلُ أساسٌ بِه قِوامُ العالَمِ»؛ عدل پایه‌ای است که همه جهان هستی براساس آن قوام و حیات دارد. جامعه بدون عدل، جامعه مرده است. حضرت می‌فرماید «العَدلُ یُصلِحُ البَرِیَّهَ، صَلاحُ الرَّعِیَّهِ العَدلُ»؛ یعنی عدل می‌تواند انسان‌ها را اصلاح کند.

وی افزود: حضرت در بیانی دیگر عدل را حیات و زنده شدن احکام می‌نامند. در یک بیان کلی دیگری عدل را صفت خدا می‌نامند. خود خدا هم به عدل توصیه کرده و فرموده است: «اِنَّ اللهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ»؛ چون عدل، صفت خود خداست. عرفاء می‌گویند عدل نیاز به معنا ندارد و عنصری بدیهی است.

همه اسلام، همان عدل است

حجت الاسلام پهلوانی گفت: امیرالمومنین عدل را رکن اصلی حکومت‌ها و حاکمیت‌ها می‌داند. همه اسلام، همان عدل است. عدل رکن رکین دین و حکومت دینی است. اگر عدل را از دین بگیریم، دینی وجود نخواهد داشت؛ همینطور اگر حکومتی عادلانه نباشد، آن حکومت دینی نیست.

وی با اشاره به نگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی به عدل تصریح کرد: امام خمینی عدالت را مهمترین ارزش برای جوامع بشری می‌دانستند. می‌فرمودند که هم در عرصه تاریخ و هم در پهنه گیتی عدل مهمترین ارزش است. در همه ادیان توحیدی نیز، عدل، رسالت اصلی همه انبیاء بوده است. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید «و لقد أرسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم النّاس بالقسط»؛ حضرت امام می‌فرمود این عدل وقتی ارزش دارد که با آن عدالت اجتماعی محقق شود.

مخالفت امام با ساخت مدرسه شاهد

امام جماعت مسجد جماران ادامه داد: امام عدالت اجتماعی را در از بین بردن امتیازات خاص و رانت می‌دانستند. در همان اوایل انقلاب که بنیاد شهید می‌خواست مدرسه شاهد را ایجاد کند، حضرت امام به آقای کروبی گفتند من موافق مراقبت از فرزندان شاهد هستم. اما اگر مدرسه ویژه درست کنیم و این بچه‌ها ویژگی پیدا کنند، این ویژگی و انحصار در آنان خلاف مسیر پدران شهیدشان است. پدران شهید آنان رفتند که این ویژگی و این انحصار‌ها را منکوب کنند. آقای کروبی گفتند اجازه بدهید این مدرسه را ایجاد کنیم و تعدادی از افراد عادی را هم ثبت نام کنیم تا چنین فضایی در آن حکم فرما نباشد. نظر امام این بود که اگر روح توقع را در فرزندان شاهد ایجاد نکنند و تلاش‌شان فقط تربیت فرزندان شاهد باشد، عدالت اجتماعی است و الا ویژه خواری است.

تا وقتی که کارتن‌خوابی هست، عدالت اقتصادی نیست

مسئول پیشین مرکز آموزش و اعزام مبلغ نیروی قدس سپاه در محور لبنان افزود: امام در بحث عدالت اقتصادی فرمود اگر بتوانیم تعدیل ثروت کنیم مناسب است. امیرالمؤمنین علیه‌السّلام می‌فرماید: «ما رأیت نعمه موفوره الّا و فی جانب‌ها حقّ مضیّع»؛ هیچ کاخی ساخته نمی‌شود مگر اینکه در کنار آن یک کارتن خوابی ایجاد شود. باید بتوانیم با تعدیل ثروت حلبی آباد‌ها و کارتن خوابی‌ها را از بین ببریم. اگر به چنین جایگاهی برسیم، می‌توانیم مدعی عدالت علوی باشیم. جامعه‌ای که در آن، در کنار کاخ ها، مخروبه و کارتن خوابی وجود داشته باشد، عدالت اقتصادی ندارد و اگر مدعی عدالت هم باشد، ادعای پوچ است. سیاستمداران جامعه و مدبران و مدیران اگر بتوانند به گونه‌ای عمل کنند که ویژه خواری‌ها و رانت‌ها از بین برود و ثروت جامعه درست در بین مردم توزیع شود، در این شرایط می‌توانند از عدالت صحبت کنند.

حق تحصیل، شاخصه مهم عدالت سیاسی است

حجت الاسلام پهلوانی گفت: مرحوم علامه حکیمی می‌فرمود اگر بتوانیم مقتضیات رشد انسان‌ها را به صورت برابر فراهم کنیم و موانع قانونی نیز برای همه یکسان باشد می‌توانیم جامعه امام زمانی را نمایش بدهیم. جامعه امام زمانی، جامعه‌ای است که در آن انسان‌ها هم‌رتبه هستند. عدالت با شکاف طبقاتی قابل جمع نیست. اگر در جامعی ممنوعیتی وجود دارد این ممنوعیت باید برای همه باشد. این محدودیت از یک محدودیت ساده راهنمایی و رانندگی شروع می‌شود تا گرفتن مجوز‌های کلان و حق‌های متعدد دیگر.

وی تصریح کرد: شاخصه مهم عدالت سیاسی این است که تحصیل علم انحصاری نشود. انوشیروان که به عادل معروف شد، علم را سنخی کرد و گفت این قشر درس بخواند و فلان قشر درس نخواند و واژه عدل را هم خراب کرد. بزرگترین ظلم سیاسی منع تحصیل است. جامعه‌ای که عدالت سیاسی در آن جریان داشته باشد، همه ابزار‌ها و ارکان و زمینه‌های شفاف‌سازی و علم آموزی در آن فراهم است.

امامت هم باید با عدالت باشد

امام جماعت مسجد جماران تاکید کرد: تخریب مدبران و مدیران فرهیخته بزرگترین عامل دست نیافتن به عدالت است. از دیدگاه دکتر شریعتی عدل همیشگی امامت و حاکمیت است. دکتر شریعتی می‌گوید اگر بخواهیم در جامعه توحید جاری شود، باید عدالت و امامت وجود داشته باشد. امامت هم باید با عدالت باشد. فلسفه به عده گرفتن امامت هم ایجاد عدالت است. وقتی رهبری جامعه و الگو‌ها تخریب شود، اما امامت بماند و از عدالت خبری نباشد، آن جامعه دسترسی به عدالت ندارد.

وی افزود: حضرت امیر می‌فرماید اگر در جامعه اسلامی زینتی از پای یک زن یهودی به ظلم ستانده شود، و مسلمان از این ظلم طلب مرگ کند، ملامت ندارد؛ چرا که فلسفه وجودی امامت علی (ع) که عدالت است با این اتفاق مخدوش است. حضرت فرمودند روزی که نتوانم عدالت را در جامعه جاری کنم، افسار حکومت را رها می‌کنم تا اگر ظلمی شد به دست معاویه‌ها باشد و نه به دست علی (ع).

باید به اصول اولیه انقلاب برگشت

رئیس پیشین عقیدتی سیاسی سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح در وزارت دفاع گفت: برای اجرای عدالت در جامعه باید به اصول اولیه انقلاب برگشت. امام در نجف و پاریس نسبت به وضعیت روستاییان کردستان و سنندج و سیستان دغدغه داشت. امام دسترسی مردم به عوامل حیاتی را یکی از وظایف حکومت می‌داند و دادرسی از فقرا را یکی از اهداف حکومت معرفی می‌کند. امروز باید به اصول برگردیم. نمی‌شود در رفاه مطلق باشیم و شعار عدالت بدهیم.

امام جماعت مسجد جماران با گفت: یک زمانی علماء شیعه در زمان شاه، سمیناری به نام «علی شناسی» برگزار کردند. آقای «محمود شلتوت» رئیس الازهر مصر نیز برای این همایش دعوت شده بود. موقع افطار که وارد جلسه می‌شود، با سفره رنگین شده روبرو شد. آقای شلتوت در مواجه با آن وضعیتف برمی گردد و وارد سالن نمی‌شود و می‌گوید «هذامحفل علیٍ و مأدبه معاویه»، یعنی محفل به نام علی (ع)، ولی سفره، سفره معاویه است. یک عالم سنی، علماء شیعه را موعظه کرد. اتفاق آن روز را می‌شد توجه کرد که آن افراد، علماء درباری هستند و علماء اصیل در قم حضور دارند؛ اما امروز که حکومت به نام جمهوری اسلامی است نمی‌توان چنین توجیهاتی را مطرح کرد. اگر در تهران چنین جلسه‌ای باشد توجیه پذیر نیست. حکومت یکپارچه و یک دست است.

عدالت مطلق به دست امام زمان اجرا می‌شود

حجت الاسلام پهلوانی گفت: برای اجرای عدالت باید به اصالت‌ها برگردیم و به جای اینکه شعار حکومت علی (ع) را بدهیم، باید نمایش آن را ایجاد کنیم. روز ۲۳ بهمن ۵۷ امام با یک خبرگزاری فرانسه مصاحبه کرد. خبرنگار پرسید می‌خواهید حکومت تشکیل دهید؟ امام گفت بله. گفت می‌خواهید وارد سیاست شوید. امام گفت سیاست جزء لاینفک حکومت است. خبرنگار پرسید سیاست آلوده است شما چطور می‌خواهید وارد سیاست شوید؟ امام جواب داد، سیاست ما سیاست علی (ع) است نه سیاست معاویه. سیاست ما سیاست آن مردی است که وقتی در جنگ آب را از دشمن گرفت گفت ما مانند معاویه آب را به روی لشکر آنان نمی‌بندیم. چرا که وقتی ما هم آب را ببندیم، مثل معاویه می‌شویم و امتیاز علی (ع) و معاویه در تاریخ گم می‌شود. از همان خانه علی (ع)، حسین (ع) تربیت شد که دشمن را سیراب کرد. اگر الگو‌ها سالم بمانند می‌توانند راهکاری برای رفع موانع عدالت در جامعه باشند.

وی افزود: از امام پرسیدند شما چند سال می‌خواهید حکومت کنید؟ امام گفت پیامبر (ص) که اشرف مخلوقات بود ۱۰ سال حکومت کرد. امیرالمومنین (ع) کمتر از پنج سال. مهم نیست که چقدر بمانیم. مهم این است که چگونه بمانیم. امروز عدالت به نام علی (ع) ثبت شده است. امروز دنیا هنوز تصویر علی بن ابی طالب (ع) در برخورد با زن یهودی را در ذهن دارد. امام گفت گرچه علی (ع) چهارسال حکومت کرد، الیوم هم علی (ع) حاکم است. البته که ما نمی‌توانیم علی (ع) گونه حکومت کنیم، حداقل باید تلاش کنیم که خلاف مسیر علی (ع) حرکت نکنیم. عدالت مطلق به دست امام زمان (عج) اجرا می‌شود، اما ما حق بی عدالتی نداریم.