بحران خشکسالی؛ وضعیت وخیم منابع آب در ایران
رویداد۲۴ کارنامه سال آبی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ درحالی بسته شد که میزان بارش‌های کشور در مقایسه با متوسط بلند مدت با کاهش ۳۷ درصدی مواجه بوده و همین امر در حوزه عملکرد استان تهران و حوضه آبریز سد‌های پنجگانه تهران نیز مشهود بوده و ورودی آب به مخازن سد‌های تهران را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
مقایسه میزان بارش‌ها در حوزه عملکرد استان بیانگر کاهش ۳۴ درصدی نزولات جوی سال آبی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ نسبت به ۴۶۱ میلی‌متر بارش سال آبی ۱۳۹۹ - ۱۳۹۸ است، همین امر با توجه به عدم بارش برف و نبود پوشش برفی مناسب در حوضه آبریز سد‌های تأمین کننده آب شرب کلان‌شهر‌های تهران و کرج در زمستان سال گذشته و عدم بارش در فروردین ماه سال جاری (ثبت تنها ۲.۳ میلی‌متر بارش در فروردین ماه سال ۱۴۰۰ به عنوان کم بارش‌ترین فروردین ماه دوره آماری ۵۲ ساله) موجب شد اندک برف موجود در حوضه آبریز سد‌ها نیز به تدریج ذوب شده و شاهد رواناب و سیلاب‌های ناشی از ذوب برف نباشیم و میزان ورودی آب به مخازن سد‌های پنج گانه تهران را با کاهش ۴۰ درصدی نسبت به سال آبی گذشته مواجه ساخت.
کسری ۳۱۴ میلیون مترمکعبی سد‌های تهران نسبت به سال گذشته
علاوه بر این، طبق اعلام یوسف رضاپور - مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران - اکنون در آستانه فصل پاییز و شروع سال آبی جدید، متأسفانه با ۵۰۳ میلیون متر مکعب ذخیره آبی و کسری ۳۱۴ میلیون مترمکعبی نسبت به سال گذشته وارد سال آبی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ می‌شویم، حجم ذخیره آبی در مخازن سد‌های امیرکبیر و طالقان در سامانه غرب ۳۲۶ میلیون متر مکعب بوده و در مقایسه با مخزن نرمال انتهای شهریور کمبود ۱۳۶ میلیون متر مکعبی و در سامانه شرق سد‌های لتیان، لار و ماملو با حجم ذخیره ۱۷۶ میلیون متر مکعبی کاهش ۲۳۲ میلیون متر مکعبی نسبت به مخزن نرمال انتهای شهریور مواجه شده‌اند.
به گفته وی، با توجه به پیش بینی‌های سازمان هواشناسی مبنی بر بارش‌های کمتر از نرمال در مهر و آبان ماه و افزایش نیم تا دو درجه‌ای دما در مقایسه با آمار بلندمدت در فصل پاییز سال جاری، درصورت تداوم خشکسالی حاکم در کشور و حوضه آبریز سد‌های تحت پوشش و روند نزولی آب ورودی به مخازن سد‌های تحت پوشش، سال سختی را به لحاظ تأمین مطمئن و پایدار آب رقم زده و وضعیت تأمین آب شرب به‌خصوص در سامانه شرق را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: خاورمیانه و بحرانی خطرناک‌تر از جنگ/ واکاوی تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت بین المللی
هر تهرانی به‌طور متوسط ۲۴۰ لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌کند
این گفته‌ها در حالی است که میزان مصرف آب در تهران عدد بسیار بالایی است طبق اعلام مسئولان، هر تهرانی به‌طور متوسط ۲۴۰ لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌کند؛ در حالی که متوسط کشوری این عدد ۲۰۰ لیتر بوده است، همچنین هم‌اکنون سرانه مصرف آب برای هر نفر در کشور حدود ۱۶۰۰ مترمکعب بوده است؛ در حالی که این عدد برای تهرانی‌ها تنها ۳۵۰ مترمکعب بوده و همین مسئله موجب شده است سرانه آب در تهران حدود یک‌پنجم متوسط کشور باشد.
طی دو سال گذشته تهران به عنوان پرمصرف‌ترین شهر کشور در حوزه آب شناخته شد با این تفاوت که دیگر خبری از ترسالی نبود و خشکسالی روی خود را به پایتخت نشان داد آنطور که محمدرضا بختیاری - مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران - گفته میزان مصرف نسبت به سال قبل در حد دو تا سه درصد افزایش یافته و یکی از نقاط امیدواری ما این است که بیش از این میزان افزایش مصرف نداشته باشیم. البته باید گفت که از اسفند سال ۱۳۹۸ به دلیل شیوع بیماری کرونا افزایش مصرف شهر تهران سیر صعودی بالایی پیدا کرد.
به گفته وی، قبل از شیوع این ویروس عمدتا در اول خرداد این میزان مصرف وجود داشت، اما از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا کنون هیچ روزی میزان مصرف کمتر از سه میلیون نبوده و به طور کلی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد مصرف آب شرب در تهران به دلیل ویروس کرونا افزایش یافته است.
۵۰ درصد مشترکان کمتر از نرمال و یا حدود نرمال مصرف آب دارند
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران با بیان اینکه در شهر تهران حدود ۵۰ یا ۶۰ درصد مشترکان کمتر از نرمال و یا حدود نرمال مصرف آب دارند که عددی حدود ۱۴ تا ۱۵ مترمکعب می‌شود، گفت: حدود ۳۰ درصد مشترکان کمی بیش از الگو مصرف دارند و ۲۰ درصد مشترکان جز مشترکان پرمصرف هستند و حدود پنج درصد نیز فوق العاده مصرف بالایی دارند.
اوضاع منابع آبی تهران چندان مطلوب نیست
شرایط آبی استان تهران مطلوب نبوده و با توجه به اینکه دیگر خبری از ترسالی نیست کارشناسان اوضاع را بحرانی تلقی کردند، آنطور که داریوش مختاری کارشناس ارشد حوزه منابع آبی گفته است اگر راه چاره‌ای برای موضوع آب اندیشیده نشود کلان شهر تهران با مشکلات جدی مواجه می‌شود.
وی با بیان اینکه آنطور که باید به موضوع اقتصاد آب در کشور توجه نشده است: گفت: بیماری اقتصاد آب دامن گیر کشور خواهد شد، تا زمانی که ارزش واقعی آب شناخته نشود به موضوع مدیریت مصرف نیز آنطور که باید توجه نمی‌شود، لذا باید این دو موضوع همسو بایکدیگر سیاستگذاری شوند.
این کارشناس ارشد حوزه منابع آبی با بیان اینکه میزان مصرف آب در تهران فاجعه است و باید به این مساله توجه شود، گفت: اگر به این مساله توجه نشود با یک خشکسالی بزرگ مواجه خواهیم شد و دیگر نمی‌توانیم این موضوع را کنترل کنیم، دامنه خطر و نگرانی از سال ۱۳۹۳ که در خصوص میزان مصرف آب در تهران هشدار داده می‌شد بسیار بزرگ‌تر شده است و این مساله خالی شدن سکنه از کلان شهر‌ها را به دنبال دارد، لذا می‌بایست از هم اکنون برای آن فکر چاره بود.
مختاری با اشاره به اهمیت موضوع مدیریت مصرف و اصلاح اقتصاد آب، گفت: اگر روش‌های کاهش مصرف آب از ۱۰ سال پیش به طور جدی‌تری پیگیری می‌شد اکنون وضعیت این چنین نبود و باید دانست که اگر اکنون نیز راه حل‌ها را بازبینی و اجرا کنیم می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم.
وی با بیان اینکه آب میراث آیندگان است و همه ما نسبت به حفظ آن وظیفه داریم، اظهار کرد: حفظ این مایه حیاتی جز با اصلاح اقتصاد آب و ایجاد فرهنگسازی اتفاق نمی‌افتد و لازم است به این مهم توجه ویژه‌ای شود تا در آینده با چالش‌های جدی مواجه نشویم.
