ویلچرفروشی معلولان برای تامین هزینه زندگی/ مدیر کمپین معلولان: گوش شنوایی برای ما نیست، اعتراضات سراسری برگزار می‌کنیم

رویداد۲۴ شادی مکی: افراد دارای معلولیت در شرایط بحرانی زندگی می‌کنند و اگر فرد معلول در خانواده‌ای فقیر باشد شرایط پیچیده‌تر هم می‌شود. در فقدان حمایت‌های دولتی از افراد دارای معلولیت و عدم مناسب‌سازی شهر‌ها و معابر برای این گروه که به عدم اشتغال و فقر بیشتر این افراد منجر می‌شود نمی‌توان از اجرای قانون حمایت از معلولان سخن گفت.

در حال حاضر و با سخت‌تر شدن شرایط معیشتی که تمام دهک‌های اقتصادی را دچار مشکلات عدیده کرده است، اما سختی‌های زندگی معلولان افزایش می‌یابد. معلولانی که تا امروز به کمک‌های خیرین وابسته بوده و از استقلال اقتصادی چندانی برخوردار نبودند مشخص نیست در شرایط اقتصادی فعلی و فشار‌های ناشی از آن چه سرنوشتی پیدا خواهند به‌ویژه اگر خیرین نیز توان ادامه فعالیت‌های خود را از دست بدهند.

فروش ویلچر برای تامین هزینه مسکن

مولود یکی از اعضای جامعه معلولان کشور است که حالا در سن ۵۹ سالگی بی‌هیچ پشت و پناهی سعی می‌کند تنها فرزندش را به ثمر بنشاند، پسری ۱۷ ساله که به دلیل مشکلات معیشتی چند سالیست علاوه بر درس خواندن، کار هم می‌کند و حالا درست در سال تحصیلی سرنوشت‌ساز خود تصمیم گرفته به دلیل عدم توانایی در تامین لوازم مورد نیاز رشته تحصیلی (معماری) از ادامه تحصیل انصراف بدهد.

همسر مولود حدود ۱۲ سال پیش به دنبال اعتیاد شدید خانه را ترک می‌کند و تا امروز هیچ خبری از او نیست. فرزندش هم در همان دوران در حالی که ۶ سال بیشتر نداشت دچار سوختگی در ناحیه پا می‌شود که تا امروز نیز هنوز رد آن بر بدن نوجوان باقی مانده است.

اما مشکلات مولود که دارای معلولیت جسمی حرکتی است، به همین جا ختم نمی‌شود او به رویداد۲۴ می‌گوید: من و پسرم در بهزیستی پرونده داریم و تنها خدمتی که از این سازمان دریافت می‌کنیم یک مستمری است که جمعا حدود ۹۰۰ هزار تومان می‌شود. پیش از کرونا بهزیستی هر چند ماه یکبار یک سبد غذایی به ما می‌داد، اما حالا تنها عید و ماه رمضان این سبد را به ما ارائه می‌کند مگر خودشان تنها دو بار در سال غذا می‌خورند؟ اگر کمک افراد خیر نبود من نمی‌دانم باید چکار می‌کردم.

معاش مولود به جز مستمری اندک بهزیستی از راه پاک کردن سبزی و درست کردن ترشی تامین می‌شود شغلی که البته درآمد زیادی به دنبال ندارد. از طرف دیگر هزینه‌های زندگی این زن هم مانند سایر افراد جامعه و حتی بیش از سایرین سرسام‌آور است. راه رفتن در خیابان‌های مناسب‌سازی نشده تهران به قدری برای این خانم میانسال و دارای معلولیت سخت است که ناچار است به صورت مداوم از تاکسی تلفنی استفاده کند مساله‌ای که هزینه‌ای سنگین را برایش رقم می‌زند و زندگی را بیش از پیش برایش مشکل می‌کند.

او می‌گوید: من نوبت جراحی داشتم، اما به دلیل مشکل مالی از خیرش گذشتم، پرداخت هزینه‌های درمان برای من سخت است.

مولود در یک اتاق اجاره‌ای ۲۰ متری زندگی می‌کند. ۹۰ میلیون تومان پول پیش و ماهی ۴۰۰ هزار تومان اجاره، هزینه این مسکن استیجاری است، ۳۰ تومان ودیعه مسکن متعلق به فردی خیر است و مابقی را خیرین برایش جمع‌آوری کرده‌اند. وی می‌گوید: اتاق ما روی تراس واقع شده و حمام و دستشویی در حیاط است رفت و آمد به سرویس بهداشتی برای من سخت و رنج‌آور است.

او سال ۹۹ ویلچرش را که باعث تسهیل ترددش در بیرون از منزل می‌شد به مبلغ ۵ میلیون تومان می‌فروشد تا بخشی از ودیعه مسکنش را تامین کند.

حالا حدود یک هفته است که از طرف خیرین ویلچری به مولود اهدا شده، اما داستان زندگی این زن هم مانند بسیاری دیگر از افراد دارای معلولیت سرشار از رنج است. عملا زندگی او با کمک خیرین تامین می‌شود و بهزیستی به عنوان نهاد حمایت کننده تنها به پرداخت مستمری اکتفا کرده است.

زباله‌گردی معلولان به دلیل نبود شغل

بهروز مروتی مدیر کمپین معلولان درباره تنگنا‌های معیشتی معلولان در شرایط اقتصادی کنونی به رویداد۲۴ می‌گوید: حدود ۸۵۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفری معمولان، مستمری‌بگیر هستند و حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر پشت نوبت دریافت مستمری‌ها هستند. در حالیکه گفته شده درآمد کمتر از ۱۰ میلیون زیر خط فقر قرار دارد مستمری یک معلول ۴۲۰ هزار تومان یا به تناسب بعد خانوار مثلا برای دو نفر ۶۰۰ هزار تومان است سوال این است که چنین فردی چقدر زیر خط فقر قرار دارد؟

مدیر کمیپین معلولان با اشاره به اینکه بر اساس اخبار منتشر شده قرار بود به مددجویان نهاد‌های حمایتی یارانه ۴۰۰ هزار تومانی تعلق بگیرد، عنوان می‌کند: حدود ۲۰ روز پیش در کمپین معلولان یک نظرسنجی قرار دادیم که ۳۸۲ نفر از معلولان در آن مشارکت کردند، از این تعداد ۲۲۸ نفر ۳۰۰ هزار تومان دریافت کرده بودند، ۹۸ تومان هنوز یارانه خود را دریافت نکرده بودند و تنها ۵۶ نفر ۴۰۰ هزار تومان یارانه دریافت کرده‌اند.

او با تاکید بر بحرانی بودن شرایط معیشتی معلولان می‌گوید: معلولانی که شغل ندارند، اما هزینه مسکن، توانبخشی، درمان و رفت و آمد با تاکسی اینترتی به دلیل عدم توانایی در استفاده از حمل و نقل عمومی را دارند تا چند روز می‌توانند با ۴۲۰ هزار تومان زندگی کنند. این روز‌ها یک بسته پوشک بهداشتی ۱۴ عددی ۳۰۰ هزار تومان است یک فرد دارای معلولیت شدید به این پوشک بیش از غذا وابسته است، قیمت لوازم توانبخشی نیز بسیار بالا رفته و کسی متوجه نیست که این لوازم برای معلولان ضروریست. کارشناسان باید بررسی کنند که معلولان بدون کمک خانواده چگونه باید زندگی کنند.

به گفته مروتی طی یکسال اخیر شاهد افزایش پدیده زباله‌گردی معلولان بوده‌ایم این موضوع برای نظامی که از عدالت و آموزه‌های دینی سخن می‌گوید بسیار بد است. برخی معلولان به دلیل نبود شغل و ناکافی بودن مستمری بهزیستی به زباله‌گردی و سایر مشاغل کاذب روی می‌آورند تا بتوانند زندگی کنند درحالیکه در سال‌های پیش چنین مواردی بسیار کم بود

بیشتر بخوانید: ضرب و شتم شدید یک معلول در مرکز بهزیستی/ ماجرا چیست؟

حق پرستاری برای جانباران ۸ میلیون تومان و برای معلولان عادی ۱ میلیون تومان است

مدیر کمپین معلولان با بیان اینکه زباله‌گردی معلولان چهره عریان فقر این گروه است، اظهار می‌کند: فقر و معلولیت رابطه تنگاتنگی دارند که علت آن تبعیض‌هایی است که در جامعه وجود دارد. از طرف دیگر در کشور ما برخلاف سایر کشورها، نوع معلولیت در گرفتن خدمات نقش دارد مثلا جانبازان به واسطه اینکه در جبهه دچار معلولیت شده‌اند خدماتی دریافت می‌کنند که افراد معلول عادی نمی‌گیرند. سخن ما آن نیست که چرا به جانبازان خدمات می‌دهند حرف بر سر آن است که باید تناسبی وجود داشته باشد، به معلول عادی هم باید رسیدگی خوبی شود. مثلا حق پرستاری برای جانباران ۸ میلیون تومان و برای معلولان عادی طی ماه‌های اخیر از ۶۰۰ هزار تومان به یک میلیون تومان رسیده است.

یک میلیون معلول بیکار در کشور

به گفته مروتی در حال حاضر حدس زده می‌شود که حدود یک میلیون معلول بیکار در کشور داریم البته به دلیل نبود یک سامانه جامع در این حوزه آمار دقیق مشخص نیست گرچه که از آمار دقیق تعداد معلولان هم خبری نداریم درحال حاضر دانشکده علوم توانبخشی می‌گوید که ۱۵ میلیون نفر معلول در کشور داریم که با توجه به میانگین جهانی عددی درست است، اما سازمان بهزیستی می‌گوید که تنها یک میلیون و ۶۰۰ هزار فرد دارای معلولیت در بهزیستی پرونده دارند، ولی درباره تعداد معلولان شناسایی نشده خبری در دست نیست، در هر صورت نه مجلس و نه دولت توجهی به شرایط معلولان ندارند.

او مشکل تامین اجاره مسکن را از مهم‌ترین مشکلات جامعه معلولان دانسته و می‌گوید: به عنوان مثال فردی در تبریز که دارای فرزند معلول بود برای تامین هزینه مسکن قصد داشت کلیه خود را بفروشد که پزشک او را از این کار منصرف کرده و گفته بود با یک کلیه نمی‌توانی به فرزندت رسیدگی و او را جابجا کنی. هزینه‌های توانبخشی نیز برای این افراد بسیار توانفرساست ما برای حدود ۸۵ میلیون نفر تنها ۸۰ تخت توانبخشی دولتی داریم و بسیاری از افراد دارای معلولیت که مستمرا به توانبخشی نیاز دارند ناچارند از خدمات و تخت توانبخشی آزاد استفاده کنند که هزینه بسیار بالایی دارد.

این فعال حوزه معلولان نبود شغل را بحرانی دیگر در زندگی معولان عنوان کرده و ادامه می‌دهد: مثلا یکی از افراد دارای معلولیت که دارای مدرک فنی و حرفه‌ای هم بود برای وام اشتغال به بهزیستی مراجعه کرده بود، اما از او پروانه کسب خواسته بودند این درحالی است که پروانه کسب زمانی ارائه می‌شود که فرد مغازه داشته باشد. این فرد می‌گفت من اگر پروانه کسب داشتم وام نمی‌خواستم این وام برای آن است که بتوانم مغازه و پروانه کسب بگیرم.

وی تاکید می‌کند که بروکراسی اداری برای گرفتن وام خوداشتغالی آنقدر پیچیده و طاقت‌فرساست که معلولان علاقه‌ای به گرفتن آن ندارند، زیرا هم نگرانند که مستمری آن‌ها قطع شود و از طرف دیگر پیدا کردن ضامن نیز بسیار مشکل است. سیاست‌های دولت در حوزه اشتغال افراد دارای معلولیت سیاست‌های درستی نیست و برنامه مدونی هم در این زمینه تدوین نشده است. ما امیدوار بودیم که دولت جدید نگاه عادلانه‌ای به حوزه معلولان داشته باشد که تا کنون شاهد این موضوع نبوده‌ایم.

نگرانی برای معلولان سالمند

مروتی همچنین درباره شرایط زندگی معلولان سالمند و تنها می‌گوید: یکی از دغدغه‌های ما سرنوشت این گروه از معلولان است، زیرا هیچ برنامه‌ای برای حمایت از آن‌ها وجود ندارد. بهزیستی می‌گوید اگر معلول سالمند کسی را نداشته باشد به آسایشگاه سالمندان منتقل می‌شود و این نهایت کاری است که بهزیستی انجام می‌دهد، اما شرایط بدتری هم وجود دارد. به عنوان مثال در کتالوم استان مازندران خانواده‌ای ۳ نفری زندگی می‌کنند که مادر سال ۹۶ به دنبال سکته دچار معلولیت شدید می‌شود و به مرکز نگهداری از معلولان سپرده می‌شود، پدر و فرزند خانواده هم دارای معلولیت ذهنی هستند، اما از آنجایی که کمیته امداد به این خانواده مستمری ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومانی می‌دهد سازمان بهزیستی خدمات دیگری به آن‌ها نمی‌دهد. درحالیکه زندگی این خانواده به شدت اسفناک است. این پدر و فرزند معلول ذهنی در خانه خود قضای حاجت می‌کنند، غذا می‌خورند و کسی نیست که به آن‌ها رسیدگی کند. بعد از اینکه فیلم زندگی آن‌ها منتشر شده هم هیچ رسیدگی به آن‌ها نشد پدر معلول سالمند است و فرزند هم در سنین میانسالی قرار دارد، اما به حال خود رها شده‌اند.

طبق قانون باید به افراد دارای معلولیت ۴ میلیون مستمری داده شود، اما ۴۲۰ هزار تومان می‌دهند!

مدیر کمپین معلولان می‌گوید: معلولان در شرایط بحرانی و رهاشدگی قرار دارند. در حال حاضر براساس قانون حمایت از معلولان ابلاغی سال ۹۷، باید به افراد دارای معلولیت ۴ میلیون تومان مستمری داده شود، اما به دلیل عدم اختصاص بودجه کافی به اجرای قانون مبلغ ۴۲۰ هزار تومان است جالب آنکه به قانون جوانی جمعیت که به افزایشس معلول‌زایی منجر می‌شود در همین سال اول اجرا نیز حدود ۲۰ میلیارد تومان بودجه به آن تخصیص داده شده است.

وی اضافه می‌کند: مستمری معلولان در سال ۹۱ حدود ۴۰ هزار تومان بود، اما این مبلغ امروز به ۴۰۰ هزار تومان رسیده است این درحالی است که طی همین دهه میزان تورم در کشور ما با افزایش باورنکردنی مواجه بوده است این مساله نشان می‌دهد که هیچ اراده‌ای برای تدبیر امور معلولان نیست. اما ما آرام نمی‌نشینیم و قصد داریم که اعتراضات سراسری داشته باشیم چرا که گوش شنوایی برای ما نیست.