چهار سناریو برای آینده دلار
رویداد۲۴ بازار ارز کشور در چه مسیری حرکت می‌کند؟ این سوالی است که این روز‌ها بسیاری از فعالان اقتصادی و البته آحاد مردم مطرح می‌کنند؛ چراکه به واسطه افزوده شدن هر عدد به نرخ دلار، دارایی آن‌ها نیز کوچک‌تر و ارزش پول نیز کاهش می‌یابد. در حال حاضر کارشناسان سناریو‌های مختلفی را برای نرخ دلار مطرح می‌کنند که این سناریو‌ها اغلب به برجام مرتبط است. همان‌طور که بازار نیز نشان داده است که هنگامی که فضای مثبتی از مذاکرات وجود دارد، بازار ارز نزولی شده است و برعکس آن نیز خبر‌های منفی، بازار را صعودی کرده است. اما چه اتفاقی در بازار ارز رخ خواهد داد؟ محمدصادق الحسینی، کارشناس اقتصادی در این خصوص در کافه‌خبر خبرآنلاین توضیح داد. او معتقد است در حال حاضر ۴ سناریو برای نرخ دلار وجود دارد که به تبع آن‌ها، شاهد نرخ‌های متفاوتی از دلار خواهیم بود.
آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی خبرگزاری خبرآنلاین با محمدصادق الحسینی است.
* در حال حاضر در شرایطی قرار داریم که هر گونه تغییر نرخ ارز، روی بازار‌های کشور اثر دارد. پیش‌بینی‌های مختلفی از نرخ دلار مطرح می‌شود. به نظر شما بازار ارز کشور تا پایان ۱۴۰۱ به چه سمتی می‌رود؟
بالاخره در دنیایی که با متغیر‌های متعددی روبه‌رو هستید که بسیاری از متغیر‌ها قابل مدل‌سازی نیست و به صورت برون‌زا به مدل شما تحمیل می‌شود، مثل متغیر جنگ روسیه، قیمت نفت، سیاست‌های دولت آمریکا و...، به طور طبیعی باید بتوانید با سناریوبندی پیش‌بینی کنید. اصلا در موضوعات اقتصادی، اجتماعی، هر چه که به مردم و رفتار مردم مربوط است، بدون سناریو پیش‌بینی بی‌معناست. بر این اساس، باید سناریو‌ها را گفت و تغییراتش را نسبت به ابتدای سال در این ۴ ماه بررسی کرد.
من تا قبل از این سه سناریو برای نرخ ارز داشتم؛ برگشت به برجام، توافق موقت و شکست مذاکرات. الان به نظر می‌رسد یک سناریو چهارمی هم باید در نظر گرفت؛ آن هم ادامه وضعیت موجود است. مهم‌ترین متغیر ما برجام است و همه متغیر‌هایی که از آن صحبت شد، نقش قالب ندارند.
در سناریو بازگشت آمریکا به برجام، مفروضات این مدل این است که آمریکا و ایران به طور کامل به توافق سال ۲۰۱۵ برمی‌گردند و ایران ۲۰ میلیارد دلار منابع بلوکه شده‌اش و ۲۰ میلیارد دلار منابع در جریان وصولش مربوط به ۶ ماه گذشته را دریافت می‌کند و ۸۰ میلیارد دلار نفت در یک سال منتهی به اسفند ۱۴۰۱ می‌فروشد. این در مجموع ۱۲۰ میلیارد دلار می‌شود. تنش‌ها نیز کاهش می‌یابد. در این سناریو پیش‌بینی ما این بود که دلار بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان قرار می‌گیرد.
* این پیش‌بینی الان عوض شده؟ یعنی اگر برجام اتفاق بیفتد، با توجه به اتفاقات دیگری که در جهان رخ داده و با توجه به حجم نقدینگی و تورم، پیش‌بینی‌ها تغییر کرده است؟
خیر.
* چرا؟
ببینید، پیش‌بینی حجم نقدینگی، کسری بودجه دولت و تورم را ما داشتیم و برمبنای آن گفته بودیم که در سال ۱۴۰۱ در صورت احیای برجام، دلار در محدوده ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان قرار می‌گیرد. یعنی اگر عملا ۱۲۰ میلیارد دلار وصول شود.
* بسیاری از کارشناسان، کاهش نرخ دلار تا این سطح را بسیار خوشبینانه می‌دانند و معتقدند که دیگر دلار زیر ۳۰ هزار تومان نمی‌آید.
اما من معتقدم این امکان وجود دارد و هیچ چیز عجیب و غریبی وجود ندارد. بعد از این‌که این پیش‌بینی را ما پارسال داشتیم، نهاد‌های بین‌المللی هم همین پیش‌بینی را کردند؛ چه اکونومیست و چه سازمان برنامه و چه بانک جهانی در گزارش‌هایی که منتشر کردند، دلار را در محدوده ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان در صورت احیای برجام برآورد کردند.
اما در سناریو دوم، یعنی توافق موقت، مفروضات این مدل این است که احتمالا بین ۲۰ تا ۴۰ میلیارد دلار از منابع را دسترسی خواهیم داشت، یعنی ۲۰ تا ۴۰ میلیارد دلار منابع ارزی آزاد می‌شود. تنش‌ها هم کمی کاهش پیدا می‌کند، اما خب ۱۲۰ میلیارد دلار منابع نخواهد داشت. در این سناریو مدل‌های اقتصادی به ما می‌گوید که دلار به طور متوسط بین ۲۷ تا ۳۳ هزار تومان قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: سیگنال عربستان به بازار ارز ایران/ پیش بینی قیمت دلار در بازار
* در صورت ادامه وضعیت کنونی، چه اتفاقی می‌افتد؟
در این سناریو، حداقل دولت ۲۰ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت، مثل سال ۱۴۰۰ و فقط کمی بیشتر. تنش‌ها نیز ادامه پیدا می‌کند، اما تنش‌ها به شدت کنترل شده است. در این سناریو دلار تا سقف ۴۰ هزار تومان را هم پیش‌بینی می‌شود ببیند.
اما در سناریو چهارم، شکست برجام و اعلام شکست و عدم هر گونه مذاکره، دلار امکان افزایش بیش از ۴۰ هزار تومان را هم دارد.
* گا‌ها از یک اعداد نجومی درباره نرخ دلار صحبت می‌شود. این اعداد را تا چه اندازه قابل قبول می‌دانید؟
به نظر من اعداد نجومی در نرخ دلار نخواهیم داشت، چون ایران در هر صورت هر اتفاقی هم بیفتد، یک دسترسی محدودی به منابع ارزی و فروش نفت خواهد داشت. در آن صورت سقفی که دیده می‌شود، حداکثر حدود ۴۲، ۴۳ هزار تومان است. پس اعداد نجومی که برخی می‌دهند که ۵۰ و ۶۰ هزار تومان است، برای سال ۱۴۰۱ اتفاق نمی‌افتد.
* فکر می‌کنید در حال حاضر در کدام از این سناریو‌ها قرار داریم؟
هر کدام از این سناریو‌ها یک احتمال وقوعی دارد. اما آنچه که ما فکر می‌کنیم، این است که احتمال این‌که آمریکا به طور کامل به برجام بازگردد، به حدود ۲۰ درصد رسیده و احتمال آن کاهش پیدا کرده است. احتمال این‌که توافق موقتی بین ایران و آمریکا صورت گیرد، به حدود ۳۰ درصد رسیده و احتمال آن نسبت به قبل افزایش یافته است. احتمال ادامه وضع موجود را، اما از همه این سناریو‌ها پررنگ‌تر می‌دانیم و فکر می‌کنیم به ۴۰ درصد رسیده است. در نهایت شکست برجام و افزایش شدید سطح تنش‌ها، احتمال بیش از ۱۰ درصد ندارد.
* شما نرخ تورم را در این سناریو‌ها چطور دیده‌اید؟
ما با لحاظ تورم این نرخ‌ها را دیده‌ایم. اگر برجام صورت گیرد، اتفاقی که می‌افتد، این است که حجم عظیمی از منابع ارزی در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد که مجبور است این منابع را در بازار بریزد. چون انگیزه مردم و دولت این است که بعد از برجام، تورم کاهش پیدا کند. این شدنی است، اما به ضرر کشور و صنعت است.
* نرخ واقعی دلار چه رقمی است؟
محاسبات ما نشان می‌دهد که نرخ واقعی دلار بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان است. نرخ واقعی هم نرخی است که صنعت کشور آسیب نمی‌بیند و شکاف بین تورم و نقدینگی را حفظ می‌کند. کشور‌هایی که درآمد طبیعی دارند، سعی می‌کنند نرخ دلار را در حول و حوش نرخ واقعی نگه دارند. حالا اتفاقی که با برجام می‌افتد، این است که بانک مرکزی منابع سرشار به دست می‌آورد که میزان رشد این منابع و ۶ برابر شدن آن، در تاریخ ایران بی‌سابقه است و درآمد بادآورده وحشتناکی نصیب دولت ایران می‌کند که سبب می‌شود به سمت سیاست‌های پوپولیستی بروند و نرخ تورم را کاهش دهند.
پیش‌بینی ما این است که تورم را زیر ۳۰ درصد می‌توانند بیاورند و در آن صورت دلار هم به زیر ۲۰ هزار تومان می‌آید، زیرا عرضه ارز به شدت افزایش می‌یابد.
* در این شرایط سرمایه‌گذاران چگونه باید عمل کنند؟
در این شرایط باید سرمایه‌گذاران با نگاه بلندمدت عمل کنند. یعنی هر گونه عمل کوتاه‌مدت مثل شرط‌بندی روی نرخ‌ها، به ضرر افراد است.
* توصیه شما به سرمایه‌گذاران چیست که بتوانند از سرمایه و ثروت خود محافظت کنند که تورم آن را خرد نکند؟
بلندمدت باید نگاه شود، این‌که سه سبد سرمایه‌گذاری کم‌ریسک، پرریسک و سبد آرزو‌ها داشته باشند و این سبد‌ها را متناسب با سهم خود بچینید. باید نگاه ۵ ساله و ۱۰ ساله داشت.
کاهش ارزش ریال به برجام ربطی ندارد و درواقع با توافق برجام از ۸۰۰ تومن رفت رو سی هزار تومن! 
