راستی‌آزمایی سخنان زارع‌پور درباره شبکه‌های اجتماعی/ وزیر ارتباطات حقیقت را می‌گوید؟

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: «عیسی زارع‌پور» وزیر ارتباطات ایران در مصاحبه اخیر خود با صدا‌و‌سیما گفته «ایجاد گروه و کانال در واتساپ با توجه به محدودیت‌های بسیاری که دارد، سخت است» چون «محدودیت‌های بسیار زیادی در این پیام‌رسان وجود داشته و ویژگی‌های بسیار بهتری در سایر مدل‌های خارجی وجود دارد.»

او در مصاحبه‌ای که در برنامه فصل آخر صدا‌و‌سیما داشته، گفته «در بسیاری از کشور‌های دنیا که تلگرام و واتساپ و سایر پیام‌رسان‌های جهانی باز است، مردم از پیام‌رسان بومی خود استفاده می‌کنند.»

این اظهارنظر در شرایطی عنوان شده که وزارت ارتباطات بخش عمده زمان و فعالیت خود را به جای خدمت‌رسانی به شهروندان، به فیلتر کردن و بستن سایت‌ها و کاهش سرعت اینترنت اختصاص داده و کاربران ایرانی بدون باز کردن ده‌ها فیلترشکن، قادر به استفاده از هیچ پیام‌رسانی به جز پیام‌رسان‌های داخلی نیستند؛ حتی با این شرایط هم همچنان راستی‌آزمایی ادعای وزیر درباره عدم محبوبیت واتساپ خالی از لطف نیست.

بر اساس گزارش موسسه تحقیقاتی و آماری «استاتیستا»، واتساپ سومین اپلیکیشن محبوب جهان با بیش از ۲ میلیارد کاربر ماهانه فعال است. فیسبوک با ۲.۸۹ میلیارد کاربر که به صورت میانگین، ماهانه از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در جهان است. این رقم‌ها زمانی معنادار می‌شود که بدانید بر اساس برآورد‌های استاتیستا، مجموع کاربران شبکه‌های اجتماعی در جهان تقریبا ۳/۹۶ میلیارد کاربر است.

از سویی دیگر، بر‌اساس یک توییت در دسامبر ۲۰۲۰ از ویل کتکارت رئیس واتساپ، روزانه بیش از ۱۰۰ میلیارد پیام در واتساپ ارسال می‌شود. از‌همین‌رو می‌توان دید که تعداد پیام‌های ارسال‌شده از طریق واتساپ از سال ۲۰۱۸ تا کنون ۵۳/۸۴ درصد افزایش یافته است.

در میان ۱۳ پیام‌رسان و شبکه اجتماعی پر کاربر جهان، وی‌چت با ۱/۲۶ میلیارد کاربر، تیک‌توک با ۱ میلیارد کاربر، دوئین با ۶۰۰ میلیون، سیناویبو با ۵۷۳ میلیون، کوایشو با ۵۷۳ میلیون و کیو کیو با ۵۷۴ میلیون کاربر از جمله شبکه‌های اجتماعی چینی و به جز تلگرام که روسی است، الباقی اپلیکیشن‌های آمریکایی‌اند.

محبوبیت اپلیکیشن‌های چینی در جهان دو دلیل عمده دارد؛ جمعیت ۱/۴ میلیارد نفری و سانسور و فیلترینگ هوشمند و قدیمی. سانسور اینترنت در چین از هر کشور دیگری در جهان قدیمی‌تر، پیچیده‌تر و جامع‌تر است. غالب پلتفرم‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی در چین مسدودند و دولت این کشور و علاوه بر وبسایت‌ها، دسترسی به آدرس‌های آی.پی را هم مسدود کرده و به طور مستمر در حال تحلیل و فیلتر سایت‌هاست.

مطالعه دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۲ نشان می‌داد که ۱۸ هزار وبسایت در چین فیلتر شده‌اند. اما در مورد ایران ماجرا یک فرق اساسی دارد. فیلترینگ در ایران با ایجاد زیرساخت‌های آلترناتیو هم زمان نبوده، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی پاسخگوی نیاز کاربران نیستند و ادامه قطعی اینترنت و مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی هیچ معنایی جز قطع دسترسی مردم به دنیای بیرون و از بین رفتن کسب و کار‌های اینترنت-محور ندارد.

بر اساس نتایج به دست آمده از آخرین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که در خرداد ۱۴۰۱ منتشر شده است، ۷۸/۵ درصد از شهروندان کشور حداقل از یک پیام‌رسان یا رسانه اجتماعی استفاده می‌کنند. از میان جمعیت جوانان بالای ۱۸ سال تنها ۳/۶ درصد از سروش، ۴/۶ درصد از ایتا، ۱/۸ درصد از آیگپ، ۰/۸ درصد از گپ، ۲/۲ درصد از بله، ۵/۷ درصد از روبیکا استفاده می‌کنند. این در حالی است که در میان شبکه‌های اجتماعی، واتساپ با ۷۱/۱ درصد پراستفاده‌ترین رسانه در کشور بوده که این میزان استفاده دقیقا مشابه با تیر ۱۴۰۰ است.

به گزارش رویداد۲۴ هم‌اکنون ۸۷/۷ درصد گروه سنی ۱۸ تا ۲۹ سال، ۷۸/۸ درصد گروه سنی ۳۰ تا ۴۹ سال و ۴۱ درصد افراد بالای ۵۰ سال در حال استفاده از واتساپ هستند. همچنین میزان استفاده از این رسانه اجتماعی در میان افراد دارای تحصیلات دانشگاهی ۸۷/۸ درصد، افراد دارای مدرک تحصیلی دیپلم ۷۹/۲ درصد و افرادی که تحصیلات کمتر از دیپلم دارند ۴۴/۴ درصد است.

اینستاگرام با ۴۹/۴ درصد دومین رسانه اجتماعی پراستفاده در کشور محسوب می‌شود. هم‌اکنون ۷۴/۴ درصد گروه سنی ۱۸ تا ۲۹ سال، ۶۵/۱ درصد افراد با تحصیلات دانشگاهی و ۵۶ درصد ساکنان مراکز استان‌ها از این رسانه اجتماعی استفاده می‌کنند.

تلگرام با ۳۱/۶ درصد رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. لازم به ذکر است که میزان استفاده از این شبکه اجتماعی نسبت به تیر ۱۴۰۰ نزدیک به ۹ درصد کاهش یافته است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از این نظرسنجی، ۱/۳ درصد شهروندان کشور در حال استفاده از کلاب‌هاوس هستند. میزان استفاده از این شبکه اجتماعی درست مشابه با تیر ۱۴۰۰ بوده است. ۳ درصد از جمعیت کشور نیز از توییتر استفاده می‌کنند.