مودرا در یوگا و انواع آن

رویداد۲۴  نازنین احمدی: ممکن است دیده باشید که دست‌ها و انگشتان در طول تمرین یا مدیتیشن یوگا شکل یا فرم جالبی به خود می‌گیرند. این وضعیت دست‌ها و انگشتان، حرکات مقدسی هستند که به آنها مودرا می‌گویند. مانند سایر تمرینات در یوگا، آنها دارای هدف و اهمیت هستند. در این مقاله قصد داریم به توضیح مودرا و انواع آن بپردازیم. 

مودراها در یوگا چیست؟

مودرا یک ژست یا مهر است که در یوگا استفاده می‌شود. تمرین این حرکات و مهرها جریان نیروی حیات پرانا را هدایت می‌کند. مودراهای زیادی وجود دارد. آنها به‌عنوان مودراهای دستی، مودراهای بدن (کایا) و آگاهی (سیتا) طبقه‌بندی می‌شوند. ما معمولاً از مودراهای دستی استفاده می‌کنیم.

آیورودا و مودرا در یوگا

آیورودا توضیح می‌دهد که بدن از پنج عنصر تشکیل شده است. آتش، هوا، فضا، زمین و آب. بدن سالم دارای تعادلی از این عناصر است. برعکس، یک عنصر تسلط یا تضعیف‌کننده باعث عدم تعادل در بدن می‌شود و تأثیر منفی بر سلامت فرد می‌گذارد. 

پنج عنصر و پنج‌انگشت وجود دارد. هر انگشت نشان‌دهنده یک عنصر است. در فلسفه یوگا گفته می‌شود که از طریق هر انگشت، پرانا برای هر عنصر اجرا می‌شود. با دست‌کاری پراناها می‌توانیم پرانا را در قسمت خاصی از بدن کم یا زیاد کنیم. به همین دلیل است که از مودرا به‌عنوان مهر نیز یاد می‌شود. ما پراناها را برای یک هدف خاص مهروموم یا قفل می‌کنیم. 

هنگامی که یک مودرا خاص برای یک هدف خاص استفاده می‌شود، می‌تواند به بازیابی تعادل پنج عنصر بدن با استفاده از پرانا کمک کند.

انگشتان، براین‌اساس، هر عنصر را نشان می‌دهند:

شست: نشان‌دهنده عنصر آتش است.

انگشت اشاره: نشان‌دهنده عنصر هوا است.

انگشت وسط: نشان‌دهنده عنصر فضا است.

انگشت حلقه: نشان‌دهنده عنصر زمین است.

انگشت صورتی: نشان‌دهنده عنصر آب است.

پنج پرانا 

آپانا: نیروی موردنیاز برای دفع، مانند تعریق، ادرارکردن و غیره.

سامانا: نیروی موردنیاز برای هضم و متابولیسم.

پرانا: نیروی موردنیاز برای پمپاژ قلب.

Vyana : نیروی موردنیاز گردش و حرکت.

Udana : نیروی موردنیاز برای اعمال قسمت بالایی بدن مانند صحبت‌کردن، تفکر، حرکت چشم و غیره.

انواع مودرا

مودراها به‌عنوان یک نیروی متحدکننده عمل می‌کنند تا بدن را از طریق دست‌ها گرد هم بیاورند و متعادل کنند. همان‌طور که ما دودست داریم، دو طرف بدن نیز داریم. انرژی خورشیدی در سمت راست و انرژی ماه در سمت چپ. به‌عنوان‌مثال، گیان مودرا، پرانای خورشیدی سمت راست را از طریق Pingala Nadi به انرژی ماه سمت چپ از طریق Ida Nadi متصل می‌کند. مودراها به طور منحصربه‌فرد انرژی خورشیدی یا قمری را نیز تحریک می‌کنند.

بیشتر بخوانید: راه‌هایی برای افزایش تمرکز

جدا از متعادل‌کردن انرژی‌ها در بدن، مودراها همچنین در مدیتیشن و تمرین یوگا برای تقویت تمرکز و کمک به هدایت آگاهی ما به درون استفاده می‌شوند. مودراهای زیادی برای مدیتیشن و یوگا وجود دارد که هر کدام هدف و فواید منحصربه‌فرد خود را برای ذهن، بدن و روح دارند. برخی از رایج‌ترین مودراهای دستی برای مدیتیشن و یوگا شامل Namaskar Mudra، Chin Mudra، Gyana Mudra و Vayu Mudra هستند. در زیر، این مودراهای یوگا و مدیتیشن را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.

وارون مودرا

وارون مودرا که با نام Jal Vardhak Mudra نیز شناخته می‌شود، به افزایش عنصر آب در بدن کمک می‌کند. این یک مودرا بسیار ساده است و دارای مزایایی برای سلامتی است.

نحوه انجام وارون مودرا

برای وارون مودرا مراحل زیر را رعایت کنید:

نوک انگشت کوچک خود را به روی نوک انگشت شست خود قرار دهید.

سه انگشت دیگر را صاف اما ریلکس نگه دارید.

فشار اعمال شده باید کم باشد و اعمال نشود.

مزایای وارون مودرا

به گزارش رویداد۲۴ آب نقش مهمی در سلامت و تندرستی بدن دارد و بنابراین، اگر عنصر آب در بدن شما کم باشد، وارون مودرا بسیار مفید است. 

بنابراین، تمرین وایو مودرا در موارد زیر مفید است:

کم‌آبی بدن

گرفتگی عضلات

خشکی پوست و کمبود رطوبت

خشکی چشم، گلو یا دهان

کم‌شدن ادرار

مشکلات یا اختلالات مربوط به‌سلامتی زبان

سوءهاضمه و یبوست

سایر مشکلات یا اختلالات سلامتی که ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد واتا دوشا در بدن رخ دهد. 

مدت‌زمان وارون مودرا

ترجیحاً در ساعات اولیه صبح، می‌توان وارون مودرا را به مدت 20 تا 30 دقیقه انجام داد. 

اقدامات احتیاطی وارون مودرا

افراد مبتلا به کافا یا پیتا بالا باید وارون مودرا را در حد اعتدال تمرین کنند.

ناماسکار مودرا

در این مودرا ما دست‌ها و انگشتان را در حالت نماز در مقابل قلب به هم وصل می‌کنیم. این مودرا عناصر را به یکدیگر متصل می‌کند و هر دو طرف بدن را متعادل می‌کند. احساس آرامش و شفقت را القا می‌کند و به همین دلیل است که اغلب از آن در مدیتیشن استفاده می‌شود.

سوریا مودرا

سوریا مودرا به‌عنوان Prithvi-shamak Mudra شناخته می‌شود. این به این دلیل است که عنصر زمین را در بدن کاهش می‌دهد و بنابراین سوریا مودرا یکی از بهترین مودراها برای کاهش وزن است. 

نحوه انجام سوریا مودرا

انگشت حلقه نشان‌دهنده عنصر زمین و انگشت شست عنصر آتش است؛ بنابراین، برای تشکیل سوریا مودرا، باید:

انگشت حلقه خود را تا کنید و با انگشت شست فشار دهید.

برای این کار می‌توانید در سوخاسانا یا پادماسانا بنشینید.

اطمینان حاصل کنید که کف دست‌هایتان روی زانوهایتان قرار گرفته و رو به آسمان باشد.

همچنین می‌توانید این مودرا را در حالت ایستاده یا حتی راه‌رفتن انجام دهید. اما برای بهترین نتیجه، با پشت صاف بنشینید و این کار را انجام دهید.

سوریا مودرا در یوگا و لاغری

تمرین سئریا مودرا منجر به کاهش عنصر خاک در بدن و در نتیجه کاهش تراکم می‌شود. همچنین، این مودرا عنصر آتش را در بدن افزایش می‌دهد که منجر به بهبود سیستم گوارشی نیز می‌شود. این مودرا به کاهش کلسترول و در نتیجه به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. 

سایر مزایای سوریا مودرا

مانند همه مودراهای دستی، سوریا مودرا مزایای فراوانی را ارائه می‌دهد؛ که این مزایا شامل:

به بهبود اشتها کمک می‌کند.

به بهبود بینایی کمک می‌کند.

افزایش عنصر آتش به مراقبت از دست‌ها و پاهای سرد کمک می‌کند.

غلبه بر کافا دوشا در بدن با افزایش عنصر پیتا مفید است.

به درون شما انرژی می‌دهد و شما را از بی‌حالی خارج می‌کند.

مدت‌زمان سوریا مودرا

شما می‌توانید سوریا مودرا را هر روز به مدت 30 دقیقه تمرین کنید. بهترین زمان صبح زود است.

اقدامات احتیاطی سوریا مودرا

اقدامات احتیاطی خاصی وجود دارد که باید هنگام تمرین سوریا مودرا رعایت شود. این احتیاطات شامل:

افرادی که به دنبال افزایش وزن و تراکم بدن هستند، فقط در صورت لزوم باید این کار را در حد اعتدال انجام دهند. 

افراد دارای عنصر پیتا مشتعل نیز باید سوریا مودرا را بااحتیاط انجام دهند؛ زیرا این مودرا پیتا کاراک و کافا نشاک است.

چین مودرا

چین مودرا یکی از متداول‌ترین مودراها در مدیتیشن است. این مودرا برای خرد است. این مودرا شامل اتصال انگشت شست و اشاره با کف دست روی زانو و کف دست روبه‌بالا است. تصور کنید یک ورق کاغذ را در بین انگشتان خود نگه داشته‌اید تا تصوری از فشار ملایمی که بین انگشتان در این مودرا اعمال می‌شود به دست آورید.

در پرانایاما و مدیتیشن، این مودرا قدرتمند به ایجاد تمرکز و افزایش آگاهی درونی کمک می‌کند. ما از این مودرا در طول روز استفاده می‌کنیم، زیرا انگشتان و کف دست‌ها به سمت انرژی خورشید هستند.

گیان مودرا

گیان مودرا یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین مودراها است. گیان مودرا با کلمه حکمت مطابقت دارد که در سانسکریت "گیان" است. به طور رایج در حالت‌های یوگا مانند پرانایاما استفاده می‌شود و اعتقاد بر این است که به رسیدن به روشنگری معنوی کمک می‌کند. 

در این مودرا موقعیت انگشتان مانند چین مودرا است؛ اما کف دست و انگشتان روبه‌پایین است. هنگامی که خورشید طلوع می‌کند، از چین مودرا برای دریافت انرژی خورشید استفاده می‌کنیم. هنگامی که خورشید غروب می‌کند، ما از Gyana Mudra با کف دست‌ها روبه‌پایین استفاده می‌کنیم؛ زیرا انرژی خورشیدی را که در طول روزدریافت کرده‌ایم حفظ می‌کنیم. این مودرا فوایدی مشابه چین مودرا دارد، مانند کمک به کسب تمرکز و آگاهی داخلی. در این مودرا، عنصر آتش شست و عنصر هوای شاخص را با هم می‌آوریم تا هوا را بسوزانیم و انرژی واتا (هوا) را کاهش دهیم و به ما کمک می‌کند بهتر تمرکز کنیم. 

چگونه گیان مودرا را انجام دهیم؟

گیان مودرا در Padmasana عالی کار می‌کند. اما اگر پادماسانا کمی سخت است، می‌توانید این یوگا مودرا را در سوخاسانا نیز انجام دهید.

با پشت صاف بنشینید.

گردن خود را صاف نگه دارید؛ اما منقبض نباشید.

دست‌های خود را دراز کنید و روی زانوهای جمع شده خود قرار دهید.

نوک انگشت اشاره خود را با نوک شست لمس کنید.

اطمینان حاصل کنید که با فشار ملایم و نه فشار اجباری لمس کنید.

چشمان خود را با آرامش ببندید و تمرکز خود را روی تنفس نگه دارید.

مزایای گیان مودرا

گیان مودرا یکی از رایج‌ترین مودراها برای مدیتیشن است. مزایای آن عبارت‌اند از:

به آرامش بدن کمک می‌کند.

به کاهش استرس کمک می‌کند.

تمرکز و تمرکز را بهبود می‌بخشد.

مغز را تحریک می‌کند و سیستم عصبی را تقویت می‌کند.

برای روشنگری معنوی عالی عمل می‌کند.

مدت‌زمان گیان مودرا

شما می‌توانید گیان مودرا را روزانه به مدت 30 دقیقه انجام دهید. زمان ترجیحی صبح زود است.

وایو مودرا

این مودرا با تا کردن انگشت اشاره خود در پایه شست و سپس عبوردادن انگشت شست روی انگشت اشاره ایجاد می‌شود. این مودرا را نباید با چین مودرا اشتباه گرفت. آنها از نظر موقعیت دست‌ها و تأثیر مشابه هستند، اما در وایو مودرا از آن برای کاهش شدید عنصر هوای وایو استفاده می‌کنیم. اگر عنصر هوا بر بدن غالب است، به‌عنوان‌مثال استرس یا اضطراب بیش از حد، عفونت‌های پوستی یا هوای زیاد در روده، از این مودرا استفاده می‌کنید.

وایو مودرا که با نام وایو شاماک مودرا نیز شناخته می‌شود به تنظیم عنصر هوا در بدن کمک می‌کند. شما می‌توانید با تعادل عنصر هوا در بدنتان فواید سلامت شگفت‌انگیزی را استخراج کنید. 

نحوه انجام وایو مودرا

برای تمرین وایو مودرا باید این مراحل را دنبال کنید:

انگشت اشاره خود را به کف دست خود تا کنید.

انگشت شست خود را روی انگشت اشاره فشار دهید.

شست تا شده را به‌آرامی روی انگشت سبابه خم شده فشار دهید.

سه انگشت دیگر را صاف نگه دارید؛ اما سفت نکنید.

مزایای وایو مودرا

مزایای وایو مودرا عبارت‌اند از:

این مودرا به تعادل عنصر هوای بدن کمک می‌کند.

برای مشکلات سلامتی مربوط به یا ناشی از دردهای مفاصل مانند آرتریت، نقرس، سیاتیک، و روماتیسم و غیره معجزه می‌کند. 

تمرین وایو مودرا در Vajrasana یا حالت الماس به هضم غذا بعد از یک وعده‌غذایی سنگین کمک می‌کند و باعث می‌شود احساس آرامش کنید. 

مدت‌زمان وایو مودرا

برای تسکین درد بدن می‌توانید هر روز 10 تا 12 دقیقه این مودرا را انجام دهید. 

اقدامات احتیاطی وایو مودرا

وایو مودرا را بیش از حد لازم تمرین نکنید و زمانی که از درد یا مشکلات مربوط به‌سلامتی خلاص شدید یا مشاهده کردید که علائم بیماری مزمن شما ناپدید شده است، آن را متوقف کنید.

دیانا مودرا

به این «مودرا تمرکز» گفته می‌شود. برای دیانا مودرا باید دست راست خود را بالای دست چپ خود آورید. دست راست خود را روی دست چپ قرار دهید. نوک انگشتان شست خود را به هم نزدیک کرده و انگشتان را کنار هم نگه دارید. عنصر آتش از طریق انگشتان شست متصل می‌شود و سایر عناصر در حالت استراحت هستند. این مودرا عقل را درگیر می‌کند و ذهن را آرام می‌کند. دیانا مودرا یک مودرا دستی مشهور برای مدیتیشن است، 

پرانا مودرا

این مودرا یکی از مفیدترین مودراهای یوگا است؛ زیرا فواید بی‌شماری برای سلامتی و تندرستی دارد. همان‌طور که از نام آن پیداست، پرانا مودرا منبع نیروی حیاتی و انرژی حیاتی است. این یوگا مودرا عنصر زمین و عنصر آب را در بدن افزایش می‌دهد. عنصر آتش را در بدن کاهش می‌دهد؛ بنابراین، پرانا مودرا یک کافا کاراک و پیتا نشاک مودرا است. 

نحوه انجام پرانا مودرا

پرانا مودرا را می‌توان با اتصال نوک انگشت حلقه و انگشت کوچک با نوک شست تشکیل داد. 

فواید پرانا مودرا

وقتی نوبت به لیست مزایا می‌رسد، پرانا مودرا معجزه می‌کند. پرانا مودرا در موارد زیر مفید است:

خستگی

استرس و تنش روانی

بی‌خوابی

فشارخون بالا

ناتوانی عمومی

ایمنی پایین

اسیدیته و زخم

مسائل مربوط به‌سلامت بینایی

روماتیسم مفصلی

درد مفاصل

اختلالات التهابی

سایر مسائل یا اختلالات سلامتی که ممکن است به دلیل کمبود عناصر آب‌وخاک رخ دهد.

مدت‌زمان پرانا مودرا

می‌توانید هر روز به مدت 30 تا 45 دقیقه پرانا مودرا را انجام دهید. صبح برای این مودرا بهترین زمان در نظر گرفته می‌شود. در ابتدا، اگر قادر به انجام مداوم آن برای 30 تا 45 دقیقه نیستید، می‌توانید آن را به مدت 10 تا 12 دقیقه، 3 بار در روز یا 15 دقیقه 2 بار در روز انجام دهید. سپس به‌تدریج می‌توانید زمان تمرین را افزایش دهید. 

اقدامات احتیاطی پرانا مودرا

اگر کافا در بدن شما بیش از حد است، باید این مودرا را در حد اعتدال تمرین کنید.

نتیجه‌گیری

همیشه به یاد داشته باشید که یوگا مودراها، اگرچه برای شفا عالی هستند، باید به روش و مدت زمانی که در نظر گرفته شده است، تمرین شوند. در صورت بروز هر گونه سردرگمی، به‌خصوص در مورد بیماری‌های مزمن، بهتر است با یک متخصص یوگا مشورت کنید و سپس یوگا مودرا موردنیاز را تحت‌نظر انجام دهید.