عباس عراقچی کیست؟ + پیشینه و سوابق

 

رویداد۲۴ نازنین فرزان‌جو: این روزها اخبار پشت پرده از انتخاب وزرای دولت مسعود پزشکیان بسیار شنیده ی‎شود. یکی از این اخبار حکایت از این دارد که مشاوران و کارگروه‌های انتصابات که در دفتر دکتر پزشکیان مستقر هستند تقریباً به جمع بندی نهایی درباره وزارت خارجه رسیده‌اند و محتمل‌ترین گزینه برای وزارت خارجه سید عباس عراقچی است. 

 

او که دیپلمات ارشد در وزارت امورخارجه بوده است، در چندین دولت نقشی کلیدی در وزارت خارجه کشور داشته است. همینک به عنوان معاون امور سیاسی وزارت امور خارجه، مشغول به فعالیت است سمتی که ممکن است تا چند روز آینده تغییر کند و بر منصب وزارت امور خارجه بنشیند. 

 

عباس عراقچی در چهاردهم آذر سال ۱۳۴۱ در تهران و در یک خانواده سنتی به دنیا آمد. اصالت او از سمت پدری به اصفهان برمی‌گردد. پدربزرگ وی تاجر فرش بود بنابراین اوضاع مالیشان خوب بود. او ۳ خواهر و برادر دارد که همگی به نوعی راه پدربزرگ را در پیش گرفته‌اند و در زمینه تجارت مشغول به کار هستند. او هنگامی‌که ۱۷ ساله بود پدرش را از دست داد.

جالب است بدانید یکی از برادر‌های بزرگ عباس عراقچی عضو هیئت رییسه اتحادیه صادرکنندگان و برادر دیگرش عضو اتحادیه فروشندگان است. در مورد سمت اعضای خانواده عراقچی حرف و حدیث کم نیست؛ برای نمونه برادر زاده او سید احمد عراقچی، از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ به عنوان معاون ارزی رییس کل بانک مرکزی ایران فعالیت می‌کرد، که در پی نوسانات بازار ارز، پس از جداییِ ولی الله سیف از ریاست بانک مرکزی، او نیز از سمت خود برکنار شد و حکم دستگیری او از سوی قوه قضاییه صادر شد.

عباس عراقچی در تهران به دنیا آمد و تحصیلاتش را هم در همین شهر آغاز کرد. وی در سال ۵۸ دیپلم گرفت، اما ورودش به دانشگاه به دلیل تعطیل‌بودن دانشگاه‌ها در پی انقلاب فرهنگی در دانشگاه ‌‌‌ها عقب می‌افتد. عراقچی با آغاز جنگ ایران و عراق از ادامه تحصیل در دانشگاه منصرف شد و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست. وی  پس از چند سال حضور در جبهه‌ها، در سال ۱۳۶۴ در آزمون ورودی دانشکده وزارت خارجه پذیرفته شد و تحصیلات خود در دانشگاه را آغاز کرد. با پایان جنگ تحمیلی و اخذ مدرک کارشناسی، در سال ۱۳۶۸ از سپاه پاسداران جدا شد تا در وزارت خارجه ایران مشغول به فعالیت شود و به این شکل قدم در دنیای سیاست و دیپلماسی بگذارد.

عراقچی تحصیلات آکادمیک خود را از سال ۱۳۶۴ در رشته روابط بین‌الملل و دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه آغاز کرد. پس از اخذ مدرک کارشناسی از این دانشکده در سال ۱۳۶۸، کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم سیاسی و در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز دنبال کرد.

وی همچنین مدرک دکترای خود را در رشته اندیشه‌های سیاسی دانشگاه کنت انگلستان دریافت کرد.

 

بهاره عبداللهیان نخستین همسر عباس عراقچی بود که حاصل آن دو فرزند پسر و یک دختر بود. آن‌ها یک نوه دختری به نام علی نیز داشتند. البته این ازدواج چند سال پیش به طلاق منتهی شد.

 

بهاره عبداللهیان فرزند علی عبداللهیان، یکی از چهره‌های موثر در اتاق بازرگانی است. او نقاش است و وارد حوزه سیاست نشده است. او هنگامی‌که عباس عراقچی سفیر ایران در ژاپن بود در این کشور نمایشگاه نقاشی برپا کرد. 

 

جالب اینکه در جریان مذاکرات هسته‌ای یک مصاحبه از وندی شرمن درباره نوه‌دار شدن خودش و عباس عراقچی در اثنای مذاکرات در فارن پالیسی منتشر شد که مورد سو استفاده رسانه‌های جناح راستی قرار گرفت. شرمن گفته بود: در زمان مذاکرات، عباس عراقچی و من پدربزرگ و مادربزرگ شدیم و عکس نوه های خود را به یکدیگر نشان دادیم که باعث شد مثل آدمهای معمولی به هم نزدیک تر بشویم. البته موضع من در مذاکرات نرم‌تر نشد، اما این موضوع راه را برای درک یکدیگر هموارتر کرد.

 

نخستین مسئولیت سید عباس عراقچی کارشناس بخش بین الملل وزارت خارجه، در سال ۱۳۶۷ بود. او این سمت را تا سال ۷۳ حفظ کرد تا این‌که در این سال سرپرستی نمایندگی ایران در سازمان کنفرانس اسلامی را برعهده گرفت.

---

بیشتر بخوانید:  امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران کیست؟

---

وی از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ به عنوان سفیر ایران در فنلاند مشغول به فعالیت شد و سپس در سال ۱۳۸۲ نیز به مدت یک سال رییس اداره اول اروپای غربی وزارت خارجه بود. با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد در سال ۱۳۸۴ و رسیدن منوچهر متکی به وزارت خارجه، عراقچی از سال ۸۴ تا ۸۶ معاون حقوقی و امور بین المللی وزارت خارجه شد. وی در سال ۱۳۸۶ به عنوان سفیر ایران در ژاپن، راهی توکیو شد و چهار سال را نیز در این سمت سپری کرد.

 

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، وی در ابتدا مدتی را به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه به فعالیت پرداخت تا اینکه در همان سال ۱۳۹۲ از سوی محمد جواد ظریف، به عنوان معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه منصوب شد. وی همچنین در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۲ به عضویت تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران درآمد که نتیجه فعالیت او و دیگر اعضای تیم مذاکره کننده، امضای توافق موسوم به برجام میان ایران و گروه ۵+۱ در ژوئیه ۲۰۱۵ بود.

 

عراقچی در کلیه مذاکرات دو جانبه ایران با گروه پنج به علاوه یک حضور داشت. در آخرین روز دور اول از مذاکرات ژنو (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) عراقچی با ثبت پیغامی با مضمون «برخاستن دود سفید از مذاکرات ژنو» در صفحه توییتر خود، موفقیت در دستیابی به توافق اولیه، در باره برنامه اتمی ایران را رسانه‌ای کرد.

پس از آغاز مذاکرات برای احیای برجام عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه به عنوان رییس تیم مذاکره کننده انتخاب شد و راهی وین پایتخت اتریش شد.

نخستین دور مذاکرات نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان و مدیران سیاسی وزرای امور خارجه ایران، آلمان، فرانسه، انگلستان، روسیه، چین و انریکه مورا به نمایندگی از جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۶ آوریل ۲۰۲۱ در وین برگزار شد.

 

شاید کم‌تر در مورد فعالیت‌های عباس عراقچی در عرصه روزنامه‌نگاری شنیده باشید، اما باید بدانید او در سال ۱۳۷۷ به عضویت هیئت تحریریه مجله سیاست خارجی درآمد و از سال ۷۷ تا ۷۹ نیز سر دبیر مجلسه سیاسی خارجی بود.

جالب است بدانید او دارای رتبه نخست پژوهشگر برگزیده وزارت امور خارجه نیز است و این درجه را در سال ۸۴ از آن خود کرد. عراقچی هم‌چنین در سال‌های ۸۵ تا ۸۶ عضو هیئت تحریریه همشهری دیپلمات بود.