وظیفه ایمن‌سازی دربرابر آتش‌سوزی بر عهده چه نهادی است؟

رویداد۲۴-مجتبی شاکری، نماینده شورای شهر تهران معتقد است شهرداری به تنهایی نمی‌تواند ایمن‌سازی بناهای تولیدی، خدماتی، تجاری و... را از وقوع حوادث تضمین کند دولت و نهاد قضایی نیز باید در این امر مهم همکاری کنند.

این در حالی است که بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها، ایمن سازی بافت‌های فرسوده را وظیفه شهرداری می‌داند. در این قانون آمده است: اتخاذ تدابیرموثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر و حریق و همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچه‌ها واماکن عمومی ودالان‌های عمومی و خصوصی و پر کردن و پوشاندن چاه‌ها و چاله‌های واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیاء در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابران است و جلوگیری از ناودان‌ها و دودکش‌های ساختمان که باعث زحمت و خسارات ساکنان شهرها باشد.

در تبصره این تبصره ماده هم آمده است:در کلیه موارد مربوط به رفع خطر از بنا ها و غیره و رفع مزاحمت‌های مندرج در ماده فوق شهرداری پس از کسب نظر مامور فنی خود به مالکان یا صاحبان اماکن یا صاحبان ادوات منصوب ابلاغ مهلت‌دار مناسبی صادر می‌نماید و اگر دستور شهرداری در مهلت معین به موقع اجرا گذاشته نشود شهرداری راسا با مراقبت ماموران خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد کرد و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت دریافت خواهد کرد.

از سوی دیگر محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز روز گذشته در نشست خبری خود تاکید کرد: قانون شهرداری را مسئول می‌داند اما اجازه بدهیم این شرایط تمام شود و ما گزارشات لازم را به دست بیاوریم و بعد پاسخ های لازم را ارائه دهیم.

با توجه به فرسودگی بافت مناطق مرکزی تهران و وجود کارگاه‌های غیر ایمن، طبیعی است که مردم نگران باشند حادثه پلاسکو برای ساختمان‌های دیگر نیز تکرار شود. بی‌تردید علاوه بر قدمت بناها ، قرار داشتن انبارهای کالاهای قابل اشتعال در این مناطق نیز بسیار خطرناک است و تهدید بزرگی برای پایتخت محسوب می‌شود.

سوال اصلی مردم این است که ایمن سازی چنین بافت‌های فرسوده‌ای بر عهده چه کسی است و همچنین چرا شهرداری درمورد ساختمان پلاسکو فقط به تذکر اکتفا کرده است. اگرچه جلسات اخیر شورای شهر همگی در مورد حادثه پلاسکو بوده ولی به نظر می‌رسد نتیجه این جلسات تنها سلب مسئولیت از شهرداری بوده و چیزی از نگرانی مردم کم نکرده است.

کسبه پاساژ علاءالدین در نامه‌ای از سازمان آتش‌نشانی و شورای شهر خواستند به ایمن‌سازی این ساختمان بپردازند. یکی از کسبه این پاساژ بهرویداد۲۴گفت: هر کسی می‌تواند از ظاهر ساختمان متوجه شود اصولی ساخته نشده است با توجه به مصالحی كه در علاءالدین به كار رفته وستون هایش، وزن ساختمان بيشتر به نظر می‌رسد؛ مغازه‌ها تو در تو است و نظم و قاعده ندارد. دو طبقه هم به این پاساژ اضافه کرده‌اند که دستور تخریب آن آمده ولی هنوز تخریب نشده است.

مختاری طالقانی، کارشناس میراث فرهنگی نیز با اشاره به اینکه ساختمان آلمینیوم، بازار تهران، لاله‌زار، ساختمان فردوسی و چارسو نیز در معرض شدید خطر هستند گفت: امروز در خیابان جمهوری تولیدی‌های فراوانی وجود دارند که تولید، فروش و انبار پوشاک یا حتی وسایل الکترونیک را بر عهده دارند. کارگاه‌هایی که در ساختمان‌های قدیمی و جدید ایجاد شده‌اند و بدون رعایت هیچ‌گونه اصول ایمنی فعالیت می‌کنند.

حالا سوال اصلی این است که در راستای پیشگیری از تکرار چنین حوادثی چه باید کرد؟ آیا تنها هشدار برای حفظ امنیت این ساختمان‌ها و جلوگیری از اتفاقات دیگر کافی است؟

مجتبی شاکری، عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو بارویداد۲۴در خصوص پیشگیری از حادثه‌های احتمالی در آینده گفت: بحث مهمی که در جلسه دیروز شورای شهر هم مطرح شد این است که شهرداری تا کجا می‌تواند پیش برود؟ فقط باید اخطار دهد یا می‌تواند ساختمان‌های مذکور را پلمپ کند؟ در قوانین شهرداری برای پلمپ کردن، حکم قضایی لازم است. در صورتی که حکم تخریب ساختمانی بیاید؛ شورای تامین استان باید آن را تایید کند. حتی با وجود حکم قضایی نهادها و سازمان‌های مختلف باید با هم هماهنگ شوند تا از جهات مختلف مشکلی به وجود نیاید.

بحث دیگری که مطرح است نگرانی نسبت به وضعیت پدیده کار است. با پلمپ کردن چنین ساختمان‌هایی ضربه سنگینی به شاغلان و اقتصاد کشور وارد می‌شود چون افراد زیادی بیکار می‌شوند. مثلا در پلاسکو 4 هزار نفر کار می‌کردند که به علت بیکار نشدن آنها شهرداری 14 بار تذکر داد.

مسجد جامعی عضو دیگرشورای شهر نیز در جلسه شورای شهر اظهار داشت: در مورد آتش‌نشاني و پيشگيري، انبوهي از اسناد وجود دارد كه مجريان را دچار سرگرداني مي‌كند، اگر سند واحدي با رويكرد مديريت يكپارچه ارايه و به تصويب برسد و اسناد پيشين را در اين سند جامع و جديد روزآمد خلاصه كنيم، مي‌تواند قدمي اساسي در اين فرصت كوتاه باشد.

حافظی اما درباره حادثه پلاسکو هنوز شهرداری راحداقل از این نظر که بودجه تایین شده برای سازمان آتش نشانی راتامین نکرده مقصر می داند. او در جلسه شورای شهر تاکید کرد: كميسيون سلامت شوراي شهر تهران سال گذشته براي تامين تجهيزات مورد نياز آتش‌نشاني درخواست ارايه ليست كرد كه در اين ليست اقلام متعددي از جمله بالابر، نردبان، دستگاه برش صنعتي فولاد و جرثقيل‌هاي ٣٠٠ و ٤٥٠ تن وجود داشت. بودجه مورد نياز براي خريد اين اقلام ٩٢ ميليارد تومان برآورد شده كه پيش‌بيني مي‌شد اين بودجه از محل ١٤٠ ميليارد تومان رديف پيش‌بيني اعتباري بودجه سازمان آتش‌نشاني تامين شود، اما اينچنين نشد و درعوض، شهرداري قول داد كه اين بودجه را از محل ديگري تامين كند. با اين وجود شهرداري به قولش عمل نكرد و از هيچ محلي توسط شهرداري تهران تامين نشد!

برخی ناظران معتقدند اینکه کسبه علاءالدین خودشان نامه نوشتند؛ مسئولان موظف هستند که پیگیری کنند چون اگر اتفاق مشابهی بیافتد مقصر اصلی مسئولان‌اند. چرا شهرداری بعد از ۱۴ بار تذکر اقدام به پلمپ پلاسکو نکرده است ؟ و چرا با وجود درخواست کسبه علاءالدین برای ایمن سازی این پاساژ، حرف از موانع قانونی می زند؟

شاکری در خصوص نامه کسبه علاءالدین در مورد ایمن سازی این ساختمان گفت: نامه نوشتن کسبه به تنهایی تاثیری ندارد. حکم تخریب این ساختمان بیش از یک سال است که توسط قوه قضاییه تایید شده اما با وجود این حکم، شورای تامین استان آن را تایید نکرده است.

این نماینده شورای شهر با اشاره به وجود ساختمان‌های فرسوده در منطقه 12 تهران گفت: سازمان آتش‌نشانی در طی بازدید از 17 هزار بنا در مناطق تهران 3 هزار مورد از آنها را یافت که اخطار نقض شاخص‌های ایمنی را دریافت نمودند. در محله‌های منطقه 12 از جمله بهارستان بسیاری خانه‌های فرسوده تبدیل به کارگاه‌های تولیدی با انباشت مواد با قابلیت اشتعال بالا شده که بسیار خطرناک است تنها وجود 120 ساختمان غیر ایمن در منطقه 12 کافی است تا اهمیت همکاری دستگاه‌های مرتبط برای پیشگیری از این خطر برایمان یقینی شود.

او ادامه داد: قوه قضاییه حکمی را صادر می‌کند که در اجرا با مسائل و مراعات حقوق مکتسبه و با موانع اجرای حکم مواجه می‌شود و عمل به احکام صادره به تاخیر می‌افتد. ما سالهاست به مدیریت یکپارچه شهری اذعان داریم ولی درعمل محقق نمی‌شود و شهر خسارات فراوان می‌بیند.

این توضیحات اما چیزی از نگرانی مردم در رابطه با تخریب دیگر سازه‌های فرسوده تهران کم نمی‌کند. آنها در فضای مجازی توییت‌های زیادی درباره ساختمان‌های فرسوده تهران گذاشته‌اند. شبنم توییت کرده : تهران بیشتر از زیباسازی و تبدیل شدن به گالری نیاز به بازسازی بافت فرسوده داشته و دارد. همچنین محمد در توییت خود گفته: کل بافت فرسوده قتلگاهه، شما فکر زلزله باشید جای آتیش سوزی.

پیشگیری از تکرار اتفاقات مشابه پلاسکو  خواسته‌ اصلی  مردم است که مسئولان مربوطه وظیفه دارند به جای شانه خالی کردن از بار مسئولیت با ایجاد هماهنگی لازم در میان خود این خواسته آنها را تحقق بخشند.