آیا اروپا می‌تواند از خودش و ایران مقابل تحریم‌های آمریکا محافظت کند؟

رویداد۲۴  لوبلاگ نوشت: هیکو ماس وزیر امور خارجه آلمان هفته گذشته در مطلبی برای روزنامه "هاندلسبات" نوشت:" آمریکا و اروپا سال‌هاست در حال ‏فاصله گرفتن از هم هستند." این مسئله حالا بعد از اختلاف نظرهای شدید ایالات متحده و اتحادیه اروپا درباره برجام به روشنی ‏قابل تایید است. وقتی رئیس جمهور ترامپ از توافق برنامه جامع اقدام مشترک خارج شد و اعلام کرد تحریم‌های ثانویه‌ای که بر ‏اقتصاد اروپا تاثیر خواهد گذاشت بر می‌گردند، پیام روشنی برای آنها داشت: آمریکا با اتحادیه اروپا (آن طور که ماس انتظار ‏داشت) مشارکت متعادل نخواهد داشت. هیکو ماس در مواجهه با این پیام معتقد است اروپا باید "ابزارهای اصلی خود را به زمین ‏مبارزه بیاورد."‏

به گزارش «انتخاب»، لوبلاگ ادامه داد: ماس برای محافظت از شرکت‌های اروپایی فعال در ایران و زنده نگه داشتن برجام، سه طرح پیشنهاد کرده است:‏ ایجاد سیستم پرداخت مستقل از آمریکا، ایجاد یک صندوق سرمایه گذاری اروپایی و ایجاد یک سیستم مستقل پرداخت سوئیفت.

‏
این سه طرح اولین بار توسط برونو لومیر وزیر اقتصاد فرانسه و بلافاصله بعد از خروج ترامپ از برجام مطرح شدند. لومیر آن ‏زمان از دولت‌های اروپایی خواست برای ایجاد یک سیستم مستقل و کاربردی اقتصادی پای کار بیایند؛ سیستمی که به همه ‏کشورهای اروپایی اجازه می‌دهد "با همه کشورهای روی زمین مبادلات تجاری داشته باشند." لومیر معتقد بود "آمریکا نباید پلیس ‏اقتصادی دنیا باشد."‏
ساختار سیاسی بنای اقتصادی که ماس و لومیر مدنظر دارند چگونه خواهد بود؟ آنطور که ماس به ایهام گفته ‏‏:"شیطان هزاران شکل دارد."‏

آیت الله خامنه‌ای اوایل هفته گذشته در سخنرانی برای کابینه حسن روحانی اعلام کرد آنها :"نباید برای ‏مشکلاتی مانند برجام و مشکلات اقتصادی به اروپا امیدوار باشید"‏.

ایرانی ها با مشکلات ابتدایی مثل امکان دسترسی به سیستم اقتصاد جهانی (که آمریکا بر آن مسلط است) ‏مواجه شده‌اند. در حال حاضر برای آنها مهم است که به چشم‌اندازهایی که ماس و لومیر تبیین کرده‌اند فکر کنند. ‏

نکته اول درباره این چشم‌اندازها این است که این طرح‌ها در واقع بزرگترین نظام اقتصادی ممکن برای تبادل‌های تجاری با وجود ‏تحریم‌های ثانویه آمریکا خواهند بود. در اولین قدم بانک‌های مرکزی فرانسه، آلمان، بریتانیا، اتریش و سوئد سیستم تبادل اقتصادی ‏با بانک مرکزی ایران راه اندازی خواهند کرد. آنها این سیستم را با امید به اینکه آمریکا حاضر نیست اقدام باورنکردنی مثل تحریم ‏بانک‌های مرکزی این کشورهای قدرتمند را انجام دهد، راه اندازی خواهند کرد. مهمترین نکته اینکه این سیستم براساس ‏روش‌هایی پایه ریزی می‌شود که به سیستم‌هایی مانند سوئیفت نیاز نداشته باشد.‏

البته بانک‌های مرکزی طرف اروپایی برای آغاز این طرح ینیازمند یک چیز هستند: ایران باید لوایح ‏FATF‏ را کاملا اجرا کند. ‏البته حتی اگر ایران این لوایح را کامل اجرا کند و بانک‌های اروپایی به قولی که داده‌اند عمل کنند، باز هم راه اندازی سیستم‌های ‏تبادلی محدود، به معنی ایجاد یک سیستم مالی مستقل نخواهد بود. تحریم‌های آمریکا در آن شرایط هم در سطوح مهم روی ‏بانک‌های ایرانی و اروپایی تاثیر می‌گذارند.

‏
درخواست ماس برای ایجاد "یک سیستم سوئیفت مستقل" توسط اروپا به خوبی نشان می‌دهد رهبران اتحادیه اروپا انتظار ندارند ‏بتوانند از استقلال سیستم سوئیفت فعلی دفاع کنند. دلیل این بدبینی حضور بانک‌های بزرگ آمریکایی در مرکز سیستم سوئیفت ‏است. نکته اینکه آمریکا حتی روی بانک‌های غیر آمریکایی حاضر در این سیستم هم نفوذ زیادی دارد. ‏

هنوز مشخص نیست سیستمی که ماس و اروپا در نظر دارند و روشی که می‌خواهند استقلال سوئیفت را حفظ کنند، چطور کار ‏می‌کند. یک سیستم جدید تبادل‌های مالی را راحت می‌کند اما نظارت بر چگونگی هزینه شدن این پول‌ها (جلوگیری از تامین مالی ‏تروریسم و پولشویی) بسیار سخت خواهد بود. ‏

اگر سیستم پرداخت مالی جدید راه بیفتد، اروپا نیاز دارد با توجه به افزایش تبادل‌های مالی با ایران، جریان‌های مالی خروجی از این ‏سیستم را به خوبی کنترل کند.