آغاز نخست وزیری «ایلدیریم» در ترکیه

بر همین اساس روز پنجشنبه هفته گذشته «بینالی ایلدیریم» وزیر ارتباطات و ترابری ترکیه، به عنوان نامزد رهبری حزب عدالت و توسعه معرفی شد که بر پایه قانون اساسی نخست‌وزیر آینده این کشور خواهد بود.

ایلدیریم دومین فردی است که در سيستم ریاست جمهوری که از سال ۲۰۱۲ اجرای آن در ترکیه آغاز شده به مقام نخست وزیری می رسد. ایلدیریم که ۶۰ سال دارد بیش از دو دهه از یاران نزدیک رجب طیب اردوغان بوده و بنابراین می‌تواند موقعیت اردوغان برای افزایش قدرتش را مستحکم سازد.

در همین رابطه «عمر سلیک»، سخنگوی حزب «عدالت و توسعه» در کنفرانس خبری پس از دیدار رهبران این حزب اعلام کرد بینالی ایلدیریم در کنگره حزب که امروز یکشنبه برگزار می گردد به عنوان تنها نامزد برای رهبری حزب عدالت و توسعه معرفی خواهد شد.

ایلدیرم کیست؟

ایلدیریم که همراه با رجب طیب اردوغان از بنیانگذاران این حزب است نیروی محرک پروژه‌های اصلی اقتصادی در ترکیه محسوب می‌شود و از چهره‌های شاخصی است که عامل پیروزی این حزب در دهه اول به قدرت رسیدنش بود.

او فارغ التحصیل رشته کشتی سازی و علوم دریانوردی از دانشگاه استانبول است و با کار در کشورهای اسکاندیناوی تجربه کسب کرده است. وی بعدها در بخش حمل و نقل دریایی شهر استانبول مشغول کار شد و با نوسازی و بهبود این شبکه حمل و نقل اعتبار خوبی کسب کرد.

ایلدریم از دوستان قدیمی رجب طیب اردوغان است. از حدود ۲۲ سال پیش که اردوغان به شهرداری استانبول رسید با او همکاری داشته و از جمله موسسین حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۱ بود.

در سال ۲۰۰۲ که این حزب با اکثریت مطلق آرا در انتخابات سراسری پیروز شد ایلدریم به وزارت حمل و نقل منصوب شد. او هدایت چندین طرح حمل و نقل بزرگ از جمله پلی که روی تنگه بسفر ساخته شد را برعهده داشته ولی در سال ۲۰۰۴ خارج شدن یک قطار مسافربری از مسیرش باعث شد احزاب اپوزیسیون خواستار استعفای او شوند.

در رسوایی مشهور مربوط به رشوه خواری مقامات ارشد دولت ترکیه در دسامبر ۲۰۱۳ نام او و شوهر خواهرش نیز مطرح شد. در آن ماجرا تعدادی از مقامات دادستانی علیه مقامات ارشد دولت و حزب عدالت و توسعه پرونده تشکیل دادند.

پس از جان به در بردن از این رسوایی، دولت اقداماتی انجام داد که در نتیجه آن دادستانهای دردسرآفرین بازداشت شده و در نهایت پرونده اين تحقیقات بسته شد.

رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه این رسوایی را «طرح کودتای یک دولت موازی» توصیف کردند که توسط «فتح الله گولن» مبلغ تبعیدی که در آمریکا زندگی می کند، هدایت شده است.

مرد میلیون ها

«کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه، از احزاب مخالف دولت، در سال ۲۰۱۴ ایلدریم را «مرد میلیون‌ها دلار» نامید و او را متهم کرد که از بودجه دولتی برای تامین هزینه‌های حزب عدالت و توسعه سوءاستفاده کرده است.

به ادعای او، ایلدریم در فروش یک شبکه تلویزیونی مهم و یک روزنامه به ارزش ۶۳۰ میلیون دلار مشارکت داشته و دادستانی نیز بعدها اعلام کرد این مبلغ بطور غیرقانونی کسب شده و قرار بوده به طرح هایی که توسط حزب عدالت و توسعه و رهبران آن اداره می شود پرداخت شود اما رجب طیب اردوغان و دولت او این اتهامات را تکذیب کردند.

آذرخش رام شده

ایلدیریم کلمه ای است با ریشه ترکی به معنای آذرخش و یا رعد و برق، اما وضعیت موجود در ترکیه نشان می دهد که «ایلدیریم» در مقام نخست وزیری ترکیه باید فردی رام و گوش به فرمان باشد چون در غیر این صورت وی نیز به سرنوشت داوداوغلو دچار می شود.

در سالهای اخیر رجب طیب اردوغان مروج تغییراتی بوده که قدرت اجرایی کشور را در دست رییس جمهور متمرکز می کند و در نتیجه ضرورت چندانی برای حفظ مقام نخست وزیر وجود ندارد.

تصویب چنین تغییری در قانون اساسی ترکیه به دو سوم آرای مثبت در یک رفراندوم عمومی نیاز دارد. هر چند حزب عدالت و توسعه در تمامی انتخابات دهه اخیر حداقل ۵۰ درصد آرای و یا بیشتر را کسب کرده ولی این میزان از حمایت برای تغییر سیستم حکومتی ترکیه کافی نیست.

در شرایطی که بخش رو به افزایشی از رای دهندگان ترکیه با چنین تغییری مخالفند اردوغان تصمیم گرفته یک سیستم ریاست جمهوری غیررسمی ولی عملی را برقرار کند که طبق آن شخصا تمامی تصمیمات مهم را خود او می گیرد و نخست وزیر فقط مجری این تصمیمات است.

در نتیجه ایلدریم مثل احمد داوود اوغلو نخست وزیر قبلی در تصمیم گیری‌های مهم نقش چندانی نخواهد داشت و اردوغان کماکان پرقدرت‌ترین مقام است که تمامی تصمیم‌های مهم را خواهد گرفت و ترکیه را اداره خواهد کرد.