پرویز فتاح؛ از سپاه تا کمیته امداد/ وزیر احمدی نژاد به بنیاد مستضعفان میرود؟
رویداد۲۴ روز گذشته روزنامه اعتماد در خبری از احتمال ریاست محمد باقر قالیباف بر بنیاد مستضعفان پرده برداشت و ساعاتی بعد نام دیگری در رسانهها منتشر شد که پرویز فتاح را به عنوان گزینه اصلی ریاست بر بنیاد معرفی میکرد. اگر این دو چهره، بخت اصلی تصدی ریاست بنیاد باشند، احتمالا پرویز فتاح گزینه محتملتری برای نشستن بر صندلی ریاست بنیاد مستضعفان و جانبازان است؛ چه آنکه از یک سو حاشیههای فتاح به مراتب کمتر از رقیب است و از دیگر سو، سردار قالیباف این روزها آنقدر در سودای انتخابات است که در روزهای گذشته در پیامی تصویری از حامیانش خواسته بود هر کس فرد اصلحی میشناسد، برای حضور در رقابتهای انتخابات مجلس یازدهم، خود را در «سامانه اینترنتی جهاد» معرفی کند. بنابراین از میان دو گزینه باید بخت فتاح را برای ریاست بنیاد جدیتر توصیف کرد.
در عرصه مدیریت کلان ایران که دولت در بهترین حالت بین ده تا چهل درصد قدرت را در اختیار دارد، سازمانها و نهادهایی وجود دارند که از یک وزارتخانه عریض و طویلتر هستند، نهادهایی همچون سپاه، آستان قدس رضوی، کمیته امداد و ازهمه مهمتر بنیاد مستضعفان، اگر فعالیت اقتصادی به مرور به دو نهاد اول اضافه شد، بنیاد مستضعفان از همان ابتدا املاک مصادرهای را در اختیار داشت و فعالیت اقتصادی انجام میداد.
در این میان پرویز فتاح، تنها مدیری است که در هر چهار نهاد بزرگ در ایران (دولت، بنیاد تعاون سپاه، آستان قدس رضوی و بنیاد مستضعفان) فعالیت کرده است و اتفاقا از معدود مدیرانی است که در هر چهار حوزه عملکرد خوبی داشته است.
فتاح فعالیت خود را از استان آذربایجان غربی و از جهاد سازندگی آغاز کرده است و پس از مدت کوتاهی به سپاه پاسداران پیوست. او در دوره فعالیتش در سپاه، به عنوان مدیر پروژههای سد کرخه و گتوند فعالیت کرده است؛ این بخش از دوران کاری فتاح همواره مورد انتقاد مردمان آن منطقه بوده و آنها معتقدند سد گتوند به کوهی از نمک تبدیل شده که وضعیت زندگی مردم را تحت الشعاع قرار داده است.
پرویز فتاح کیست؟
فتاح در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سپاه به دولت رفت. او همواره به عنوان چهره نزدیک به صادق محصولی شناخته میشد اما با این حال هیچگاه خبری از او درباره مسائل مالی شنیده نشد و نامش به نیرویی پاکدست در میان اصولگرایان برده شد. فتاح درباره ارتباطش با محصولی گفته است دوست اوست اما به دنبال کارهای خودش است: «صادق محصولی دوست صميمي ما هستند، از قديم بودند. همشهري ما هستند. رابطه ما همان دوستي است اما ايشان دنبال کارهاي خودشان هستند.»
فتاح از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ به عنوان وزیر نیرو فعالیت کرد، با این حال عمر همکاری او و احمدی نژاد بیشتر از ۴ سال نشد تا سال ۱۳۸۸ فتاح از دولت احمدی نژاد جدا شود و دوباره به سپاه بازگردد. او از ۱۳۹۴ تا زمانی که به کمیته امداد رفت، مدیرعامل بنیاد تعاون سپاه فعالیت میکرد.
هرچند فتاح از احمدی نژاد جدا شد، اما هیچگاه علیه او نیز صحبتی نکرد و تنها از اختلاف فکریاش با محمود احمدی نژاد سخن گفت: «اگر الان همديگر را ببينيم، هم را در آغوش مي کشيم و اين طبيعي است، ولي شخصيت ايشان [احمدی نژاد] عوض شده است. آن زمان که ما با هم دوست بوديم، نه ايشان شهردار بود و نه من وزير بودم اما بعدا عوض شد.»
فتاح در مصاحبهای که با شرق داشته بود، تغییرات احمدی نژاد را به خاطر سال ۸۸ میدانست: «به نظر من بيشتر تغييرات احمدی نژاد بعد از شرايط ۸۸ و اتفاقات مرتبط با آن پیش آمد.»
پرویز فتاح یک بار در سال ۹۶ در فهرست اولیه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفت، برخی اصولگرایان گفته بودند چون او به عنوان کاندیدای نهایی معرفی نشده، جمنا را ترک کرده است. فتاح آن زمان در مصاحبهای که بوی دلگیری هم در آن وجود داشت، درباره جمنا و اصولگرایان اینگونه گفت: «من و اصولگرایان هیچ سر و سری با هم نداریم. من در آن وادیها نیستم و برای انتخابات به جمنا نرفتم بلکه آنها لطف داشتند.»
پس از آن فتاح در نامهای نوشت که چشمی به انتخابات ریاست جمهوری ندارد زیرا خدمتگزاری به محرومان و عملیاتی کردن ماموریتهای محول شده از سوی رهبری را توفیقی بالاتر از ریاست جمهوری میداند. زمانی که فتاح این نامه را مینوشت، ابراهیم رئیسی به تازگی به آستان قدس رفته بود و به خاطر انتخابات ریاست جمهوری، فعالیتش کم شده بود. برخی سیاستمداران آن زمان پرویز فتاح و ابراهیم رئیسی را با یکدیگر مقایسه کرده بودند که چگونه فتاح در کمیته امداد مانده اما رئیسی در آستان نمانده است.
مهمترین چالش فتاح زمانی بود که رئیس کمیته امداد شد، کمیته امداد سالها بود که محل قدرتنمایی موتلفه بود، اما فتاح در این سالها به مرور موتلفهایها را از صدر قدرت کنار گذاشت و جمعی از نیروهای جدید را به کمیته امداد تزریق کرد و ساختار نظاممندی در کمیته امداد ایجاد کرد و حتی به صورت فرمال نیز ساختمانهای شیک و گرانقیمت کمیته امداد را به ساختمانهای متوسط مرکز شهر بدل کرد. موتلفهایها البته در این سالها سکوت کردند و تنها نیروی جدی آنها در کمیته امداد فاطمه رهبر بود که البته او نیز به خاطر انتخابات مجلس یازدهم استعفا کرد. با این حال همه میدانند سکوت موتلفه از رضایت نبوده زیرا در دوره فتاح از نفوذ آنها در شهرهای کوچک کاسته شد و آنگونه که فتاح گفته بود در دوره او اتفاقی بعید افتاد و موتلفه در انتخابات دخالتی نکرده است: «من از آقاي وزير کشور اقرار گرفتم، ايشان گفتند هيچ دخالتي از کميته امداد مشاهده نشده است.»
در سالهای دولت روحانی پرویز فتاح همواره از دولت روحانی دفاع کرده است. او در حمایت خود از دولت، از واژه «سنگ تمام» استفاده کرد و در جمعی گفته بود سنگ تمام را دولت در بودجه ۹۷ لحاظ کرده است.
حالا دو وزیر سابق احمدی نژاد، جابجا میشوند. فتاح به جای سعیدی کیا، تغییری که میتواند تحولی در بنیاد مستضعفان ایجاد کند، اما برخی معتقدند فتاح گزینه بالقوه انتخابات ۱۴۰۰ است، فتاح تجربه عالی دارد، اما مرد میدان سیاست نیست. خود فتاح هیچگاه خود را رقیب انتخابات ریاست جمهوری نشان نداده است؛ حتی برای انتخابات ۱۴۰۰: «همشهري من گفت براي ما فرقي نمیکند که من با يک نفر دعوا کنم يا با ٥٠ نفر. گفتم چطور؟ گفت به هرحال من فرار میکنم. نه، واقعا من در اين وادیها نيستم.»