ادعای موافقت با احداث پایگاه روسیه در چابهار و بندرعباس صحت دارد؟!

رویداد۲۴ نشریه لوبلاگ نوشت: در طول چند هفته گذشته شاهد تشدید تنش‌ها در منطقه خلیج فارس بوده ایم. هم زمان، بازیگران مهم بین المللی تلاش‌های خود را برای تامین امنیت در آب‌های خلیج فارس تشدید کرده اند. به طور ویژه، آمریکا و کشور‌های اروپایی در حال بررسی طرح‌هایی برای تشکیل ائتلاف دریایی مشترک به منظور محافظت از کشتی‌های عبور کننده از تنگه هرمز و جلوگیری از مزاحمت‌های ایران برای ترافیک دریایی هستند.

در ادامه این مطلب آمده است: دولت روسیه نیز فعالیت‌های دیپلماتیک خود را افزایش داده است تا بتواند در ماه‌های آینده نقش مهمی در شکل گیری وقایع احتمالی در منطقه ایفا کند. مسکو در سطح دیپلماتیک چندین پیشنهاد را برای همکاری‌های چند جانبه امنیتی در خلیج فارس با مشارکت همه دولت‌های منطقه‌ای و نظارت پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل، مطرح کرده است. علاوه بر این، روسیه به کشور‌های منطقه پیشنهاد داده که یک چارچوب امنیتی شبیه به سازمان امنیت و همکاری اروپا را برای خود تشکیل دهند. علاوه بر این، مسکو تلاش می‌کند به عنوان یک واسطه بین تهران و کشور‌های عربی خلیج فارس میانجیگری کند. تعدادی از وب سایت‌های خبری عربی اخیرا اشاره کرده اند که آقای پوتین می‌تواند واسطه ایده آلی بین ایران و همسایگان عربش از جمله عربستان باشد، زیرا مسکو روابط خوبی با همه کشور‌های منطقه دارد.

البته تلاش‌های مسکو صرفا به فعالیت‌های دیپلماتیک و پیشنهادات جذاب برای چارچوب امنیتی منطقه محدود نشده اند. دولت آقای پوتین تلاش می‌کند که نقش پر رنگ تری در مسائل خلیج فارس داشته باشد و نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد. روسیه دوست ندارد که آمریکا و اتحادیه اروپا در آینده به تنهایی در مورد مسائل امنیتی منطقه تصمیم گیری کنند.

در این زمینه، ایران نقش مهمی در استراتژی روسیه در خلیج فارس ایفا خواهد کرد. ایران و روسیه در سال‌های گذشته روابط نزدیکی با یکدیگر داشته اند. هر دو کشور در جنگ داخلی سوریه از بشار اسد حمایت کرده اند. تهران حداقل یک بار به جنگنده‌های روسی اجازه داد که از پایگاه‌های هوایی خود برای انجام عملیات نظامی در سوریه استفاده کنند.

دریادار حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ایران تقریبا دو هفته پیش همراه با تیمی از دیپلمات‌های ایرانی به مسکو سفر کرده بود. ظاهرا در این دیدار مقامات ایرانی و روسی یک تفاهمنامه نظامی مخفی امضا کرده اند. هنوز اطلاعاتی در مورد جزئیات این توافق منتشر نشده است. اما قرار است که مسکو و تهران در پایان سال جاری یک مانور نظامی مشترک را در منطقه خلیج فارس اجرا کنند.

آقای سیمون واتکینز در مقاله اخیر خود در سایت اویل پرایس ادعا می‌کند ایران موافقت کرده است که پایگاهی برای روسیه در بنادر چابهار و بندرعباس در نظر بگیرد. او همچنین ادعا کرده که روسیه به دنبال استقرار تسلیحات پیشرفته در این بنادر است. برخی گزارش‌های دیگر نیز ادعا کرده اند که مسکو به دنبال راه اندازی یک پایگاه زیر دریایی در بندر چابهار ایران است. در صورتی که این گزارش‌ها صحت داشته باشند، آقای پوتین در نهایت رویای پتر بزرگ را برای رسیدن به آب‌های گرم خلیج فارس و اقیانوس هند محقق خواهد کرد. اما چندین دلیل برای رد کردن این سناریو وجود دارد. اول، قانون اساسی ایران چنین معامله‌ای را بین دو کشور ممنوع کرده است. دوم، جمهوری اسلامی ایران همیشه به خود می‌بالد که وابستگی به قدرت‌های بزرگ ندارد.

با وجود این، احتمال تحقق چنین سناریویی را نمی‌توان به طور کامل رد کرد. تحریم‌های اقتصادی آمریکا فشار زیادی به ایران وارد کرده اند. آن‌ها همچنین نگران بروز یک درگیری نظامی در منطقه هستند. بنابراین، تقویت حضور نظامی روسیه در خلیج فارس می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل آمریکا عمل کند. باید به این واقعیت اشاره کنیم که حضور نظامی روسیه در سوریه به مقدار قابل توجهی انگیزه آمریکا برای جنگ با بشار اسد را کاهش داد. البته در منطقه خلیج فارس با شرایط متفاوتی روبرو هستیم و بعید به نظر می‌رسد که روس‌ها تمایلی به مداخله مستقیم در یک جنگ احتمالی داشته باشند. اما در هر صورت افزایش حضور نیروی دریایی روسیه در منطقه می‌تواند محاسبات واشنگتن در مورد خطرات جنگ با ایران را تغییر دهد.

شکی وجود ندارد که سیاست خصمانه واشنگتن در قبال تهران فرصت بزرگی برای افزایش نفوذ مسکو در تهران و منطقه خلیج فارس ایجاد کرده است. دولت پوتین در سال‌های اخیر به تدریج روابط خود را با کشور‌های عربی خلیج فارس بهبود داده است. در نتیجه، می‌توان تصور کرد که آقای پوتین در آینده به عنوان بزرگترین میانجی صلح در منطقه ایفای نقش کند.

اما آمریکا و کشور‌های اروپایی هنوز می‌توانند از تحقق چنین سناریویی جلوگیری کنند. آمریکا با کاهش فشار‌ها علیه تهران، بازگشتن به توافق هسته‌ای برجام، برداشتن تحریم‌های اقتصادی و میانجیگری بین ایران و کشور‌های عربی می‌تواند به مقدار قابل توجهی تنش‌ها در منطقه را کاهش دهد. بدین ترتیب روسیه قابلیت کمتری برای گسترش نفوذ خود در منطقه خواهد داشت.