کرونا و تعطیلی مراکز توانبخشی و کاردرمانی/ درمان «بیماران روانی مزمن» چرا مختل شده است؟

رویداد۲۴ شادی مکی: بیماران مزمن روانی گروهی از افراداند که نیازمند خدمات و حمایت‌های ویژه هستند. بسیاری از این افراد اگر تحت پوشش خدمات توانبخشی و دارو درمانی قرار داشته باشند می‌توانند زندگی عادی خود را دنبال کرده و همچون سایر افراد جامعه زندگی طبیعی داشته باشند. اما حالا شرایط انتشار ویروس کرونا زندگی این افراد و خانواده‌های آنان را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. اگر چه که وضعیت زندگی و حمایت از این بیماران در شرایط عادی نیز چندان مطلوب نبوده است.

 

دکتر نصر اصفهانی درباره تاثیر شرایط کرونایی بر بیماران روانی مزمن به رویداد‌۲۴ می‌گوید: براساس قرارداد موجود در کتب روانپزشکی، بیماری که بیش از ۲ سال مستمرا با این بیماری دست و پنجه نرم کند یا دچار فراز و نشیب باشد و بهتر هم نشود ما این فرد را بیمار مزمن روانی قلمداد می‌کنیم.

 

وی با اشاره به اینکه براساس آمار رسمی ۷ دهم درصد جمعیت معادل یک میلیون نفر در کشور دچار بیماری مزمن روانی هستند، ادامه می‌دهد: این نوع بیماری انواع گوناگون داشته و به تبع آن تعداد بیماران مزمن روانی متعدد است. این بیماری ماهیت کهنه‌شونده دارد به این معنی که هر کس دچار این نوع بیماری‌ها شود به چرخه جمعیتی آن افزوده می‌شود، اما این افراد بهبود پیدا نکرده و از چرخه بیماری خارج نمی‌شوند.

 

این روانپزشک با بیان اینکه به دلیل شرایط کرونایی تمام مراکز توانبخشی این بیماران تعطیل شده است، عنوان می‌کند: هدف آن است که این بیماران علاوه بر درمان دارویی مورد درمان‌های توانبخشی هم قرار بگیرند. حالا در شرایط تعطیلی این مراکز این افراد و خانواده‌های آن‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده‌اند.

 

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ما در موسسه خیریه احبا که مخصوص خدمات‌دهی به این نوع بیماران است ۲ هزار نفر را تحت پوشش داریم، اضافه می‌کند: روزانه ۵۰ نفر به این موسسه رفت و آمد کرده و خدمات توانبخشی دریافت می‌کردند، اما حالا نمی‌توانیم به صورت مستقیم به این افراد خدمات‌رسانی کنیم.

 

---

بیشتر بخوانید:

 

 

 

 

 

وی اظهار می‌کند: تعطیلی توانبخشی باعث می‌شود که این افراد نتوانند فرایندی را که طی آن مهارت‌ها و استقلال بیشتری کسب می‌کنند را فرا بگیرند. از طرف دیگر ماندن این افراد در خانه هم مشکلاتی را ایجاد می‌کند. حضور مداوم بیمار مزمن روانی در منزل می‌تواند باعث خستگی و فرسودگی سایر اعضای خانواده شود. این فرسودگی خانواده به صورت متقابل روی بیمار اثر منفی می‌گذارد. اما زمانی که این افراد کاردرمانی یا توانبخشی می‌کردند برای خانواده‌ها فرصت تجدید قوا بود تا بتوانند از بیماران خود مراقبت بهتری داشته باشند.

 

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: در شرایط کرونا به دلایل مختلف میزان تنش در خانواده‌ها افزایش داشته است، زیرا آستانه تحمل مردم پایین آمده است. تنش‌ها روی این بیماران تاثیر منفی داشته و به اوج‌گیری بیماری این افراد منجر می‌شود و این موضوع به معنای بستری شدن این افراد در بیمارستان است. توانبخشی باعث می‌شد که بیمار علائم فعالی پیدا نکرده و بتواند حداقل توانایی‌های خود را به منصه ظهور برساند، اما در این شرایط با شدید شدن بیماری ناچار است در بیمارستان بستری شود.

 

وی اضافه می‌کند: در این شرایط اقتصادی و هزینه‌هایی که درمان این بیماری به دنبال دارد خانواده‌ها در شرایطی قرار می‌گیرند که باید هزینه‌های بستری فرزند خود را نیز بپردازند. از سوی دیگر اگر بیمار مبتلا به کرونا شود که مشکلات دو چندان می‌شود.

 

مدیرعامل موسسه خیریه احبا می‌افزاید: اگر این افراد علائم فعال نداشته باشند و به کرونا مبتلا شوند به راحتی در بیمارستان بستری شده و دارو‌های روانپزشکی را در کنار درمان‌های ویژه کرونا دریافت می‌کنند. مشکل وقتی است که اوج علائم آن‌ها همزمان با ابتلا به کرونا باشد در این شرایط کنترل این افراد در بخش کرونا سخت است. البته تیم روانپزشکی در بیمارستان وجود دارد. مثلا در بیمارستان رسول اکرم که خود من حضور دارم با برخورد با چنین مواردی سریعا مداخله کرده و بیمار را کنترل می‌کنیم. این افراد در صورت ابتلا به کرونا درمان ترکیبی دریافت می‌کنند و اگر علائم آزاردهنده برای دیگران داشته باشند سریعا آن‌ها را کنترل می‌کنیم که بتوانیم در بخش کرونا از آن‌ها نگهداری کنیم.

 

این روانپزشک با بیان اینکه سازمان بهزیستی مسئولیت حمایت از بیماران مزمن روانی را بر عهده دارد، عنوان می‌کند: اما این سازمان مستقیما خدمات‌دهی نمی‌کند بلکه به مراکزی مجوز می‌دهد که بتوانند سرویس‌هایی به این بیماران ارائه دهند. بر اساس شنیده‌های من، اما بسیاری از این مراکز تنها از بیماران مزمن روانی نگهداری می‌کنند. نگهداری با توانبخشی متفاوت است. در توانبخشی باید توانایی‌های فرد را ارزیابی کرده و توانایی‌هایی را که مثبت است تقویت کنید تا اینکه فرد بتواند از این نقاط مثبت برای بهبود زندگی خود استفاده کند.

 

وی تصریح می‌کند: بسیاری از مراکزی که بهزیستی مجوز داده است گرچه تلاش می‌کنند، اما کیفیت لازم برای خدمت‌رسانی به این بیماران را ندارند. اینکه بتوانید مربی‌های مختلف در رده‌های مختلف برای توانبخشی این افراد بگیرید بسیار مشکل است.

 

نصر اصفهانی اظهار می‌کند: مساله دیگری که بهزیستی می‌تواند با همکاری سایر ارگان‌ها در بهبود شرایط این بیماران کمک‌کننده باشد، اما تا به حال هیچ اقدامی انجام نشده است موضوع کاریابی برای این افراد است. شرایط کرونایی باشد یا نباشد این افراد هم مانند سایرین نیاز به کار و درآمد دارند. زیرا بسیاری از آن‌ها توانمند می‌شوند. اما اکثریت آن‌ها نمی‌توانند اشتغال پیدا کنند هربار هم صحبت این موضوع می‌شود می‌گویند مگر افراد سالم کار دارند؟ این پاسخ اشتباه وبه این معناست که شغل برای افراد سالم است. این نگاه غیرانسانی است.

 

وی اضافه می‌کند: در بسیاری از کشور‌ها برخی مشاغل را به گروه بیماران روانی مزمن اختصاص داده‌اند. بسیاری از این بیماران به شدت توانمند هستند وقتی می‌گوییم بیمار مزمن روانی نباید این تفکر باشد که این افراد ناتوانند، نباید به آن‌ها برچسب زد، زیرا آن‌ها مشکلی در برقراری روابط اجتماعی ندارند. برخی از این افراد نویسنده هستند یا اینکه مربی هستند بسیاری از آن‌ها تحصیلات دانشگاهی دارند. اما متاسفانه در کشور ما به محض اینکه متوجه می‌شوند فردی بیماری مزمن روانی دارد سریعا او را اخراج می‌کنند. این در حالیست که سازمان‌های دولتی باید جایگاه ویژه‌ای را به این افراد اختصاص داده و آن‌ها را استخدام کنند که چنین کاری تاکنون انجام نشده است.

 

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه حضور مستمر در خانه به دلیل شرایط کرونایی استرس این افراد را بیشتر می‌کند، می‌افزاید: موضوع درمان این افراد نیز در حال حاضر کمی مشکل شده است. درحال حاضر با مشکل دارو در کشور مواجه هستیم. برخی دارو‌ها گاهی نایاب و کمیاب می‌شود که باعث ایجاد مشکل برای بیمار و خانواده می‌شود. با وزارت بهداشت نیز جلساتی داشتیم و این موضوع را مطرح کرده‌ایم. اما خانواده‌ها دچار دردسر زیادی می‌شوند و در این شرایط کرونایی خانواده‌ها مرتب از یک داروخانه به داروخانه دیگر می‌روند، زیرا اگر داروی آن‌ها در دسترس نباشد حال روحی آن‌ها واقعا بهم ریخته و بد می‌شود.