روایت خانواده‌های «زانست»، «زانکو» و «سروش» از تیراندازی به کولبران/ ماجرای کشته شدن ۳ کولبر در نزدیکی مرز عراق چه بود؟
رویداد۲۴ شادی مکی: روز چهارشنبه ۱۲ شهریور ماه سه جوان کولبر به نامه‌های زانست حسن زاده ٢۵ ساله و پدر یک فرزند ۶ ساله اهل روستای قله‌ره‌شی، زانکو احمدی ٢٢ ساله اهل روستای «خانه‌خل» سردشت و سروش ملکاری اهل روستای سوره‌چم به ضرب گلوله ماموران هنگ مرزی جان باختند.
زانست حسن نژاد متولد سال ۱۳۷۳ بود. نزدیکان او می‌گویند نبود شغل و شرایط نامساعد مالی خانواده باعث شد که از نوجوانی همراه با سایر جوانان خانواده کولبری کند. زانست اینبار همراه با زانکو و سروش قصد میکنند برای آوردن کالا به سمت مرز عراق حرکت کنند. ظاهرا ساعت ۵ صبح در حالیکه هنوز داخل خاک ایران هستند، ماموران مرزبانی به آنها شلیک میکنند.
پسرعموی زانست حسن نژاد: آنها کولبر بودند، نه متجاوز
پسر عموی زانست ماجرا را اینگونه برای رویداد۲۴ تعریف می‌کند: برادرم حدود ۱۲ سال است که کولبری می‌کند، ۷ سال پیش ازدواج کرد و یک پسر ۵ ساله هم دارد. برادرم و دوستانش ۵ کیلومتر مانده به مرز عراق یعنی در خاک کشورمان گلوله خوردند. شلیک مستقیم بوده و بدون هیچ هشداری به آنها شلیک شده است؛ ۳ گلوله به برادرم اصابت کرده است.
ظاهرا فرمانده هنگ مرزی آذربایجان گفته اینها اشرار بوده‌اند. سردار یحیی حسین خانی گفته «سه تن از متجاوزان مرزی مورد اصابت گلوله قرار گرفتند که زخمی شده و به بیمارستان منتقل شدند و با وجود تلاش پزشکان به هلاکت رسیدند.»
با این حال خانواده کولبران معتقدند که آنها فقط کولبر بودند و تجاوزی در کار نبوده است. پسر عموی زانست حسن نژاد می‌گوید من هر ۳ نفر را کاملا می‌شناسم. آنها فقط به خاطر چند هزار تومان پول کولبری میکردند زیرا در منطقه ما کار نیست کارخانه و زمین کشاورزی نیست بنابراین چاره‌ای نداریم به جز آنکه با کولبری معاشمان را تامین کنیم.
برادر زانکو احمدی: کار نیست، مجبوریم کولبری کنیم
زانکو احمدی دیگر قربانی این ماجرا است. او ۲۷ ساله و دارای همسر و پسری ۴ ساله است. برادر زانکو ماجرا را اینگونه شرح می‌دهد: برادرم و دوستانش کولبر بودند و قصد داشتند کولر گازی و پوشاک بیاورند. هنوز به مرز نرسیده بودند که به آنها شلیک میشود. من و برادرم هر دو کولبر هستیم از ۱۳ سالگی مجبور به کولبری شدیم تا بتوانیم به اقتصاد خانواده کنیم. من ۲ بار حین کولبری زخمی شدم.
وی ادامه می‌دهد: در این مناطق صد‌ها کولبر برای یک لقمه نان زخمی یا کشته شده‌اند و خانواده‌ها عزادار شده‌اند. اینجا شغل نیست ما کار دیگری برای کسب درآمد نمی‌توانیم بکنیم. برادر من ۲ گلوله خورده بود. از حالا به بعد من و پدرم باید مراقب فرزند و همسر زانکو هم باشیم فقط خدا کمکمان کند.
دایی سروش ملکاری: نرسیده به مرز به کولبران شلیک شده است
سروش جوان‌ترین قربانی این ماجراست. پسری ۲۰ ساله که با آرزوی ازدواج و تشکیل خانواده تنها راه معاش در منطقه را انتخاب کرده و حدود یکسالی به کولبری روی می‌آورد. او هم با زانکو و زانست همراه میشود اما این سفر هرگز به پایان نمی‌رسد. دایی سروش به رویداد۲۴ می‌گوید: این ۳ نفر دوست بودند و در نزدیکی مرز به آنها شلیک شده است. ما نمی‌دانیم باید چکار کنیم. برای نان خوردن در شرایطی که کار نیست باید از چه کسی اجازه بگیریم. این ۳ نفر می‌خواستند ببینند اگر راهی هست از آن طرف مرز پوشاک بیاورند. بالاخره باید منبع درآمدی دست و پا میکردند.
وی عنوان می‌کند: دولت باید شرایطی ایجاد کند که جوانان بتوانند مشغول به کار شوند. خانواده‌ها به غذا و لباس نیاز دارند و برای تامین اینها پول نیاز است نمی‌توان از یک طرف کار ایجاد نکنند و بگویند کولبری هم نکنید.
بیشتر بخوانید: جزییات مرگ فرهاد و آزاد خسروی/ دهیار روستا: تمام کولبرها قبل از سفر، وصیتشان را در خانه می‌گذراند
نامه نماینده سردشت به رئیس‌جمهور
این اولین بار نیست که کولبرها به ضرب گلوله جان خود را از دست می‌دهند. نیروهای نظامی برای حفظ امنیت مرزها در شرایطی که نمی‌دانند با چه افرادی روبرو هستند، ناچار به تیراندازی هستند. در برخی موارد نیز امکان جلوگیری از اینگونه اتفاقات وجود دارد.
برخی معتقدند باید مسیرهای کولبری مشخص شود تا احتمال تیراندازی به کولبران به صفر برسد، با این حال نبود مسیر مشخص برای کولبران و تیراندازی ماموران نظامی باعث شده کشته شدن کولبران به قدری زیاد شود که تقریبا هر چند هفته یکبار خبری درباره کشته شدن کولبران در نقاط مرزی منتشر شود.
بعد از ماجرای تیراندازی به سه جوان کولبر و متجاوز خواندن آنها، کمال حسین پور نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس، در تذکری کتبی تندی خطاب به رئیس جمهور نوشت: «چرا علی رغم هشدار‌های متعدد، نیروهای مرزبانی کولبران مناطق مرزی را به رگبار می‌بندند؟ اصل ۲۸ قانون اساسی دولت را موظف کرده برای همه افراد امکان اشتغال به کار در شرایط مساوی را فراهم آورد و بند ۹ اصل سوم قانون اساسی نیز بر رفع تبعیض‌های ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی تاکید کرده است.»
وی در این نامه ادامه می‌دهد: «جناب رئیس جمهور چرا شما به وظیفه و سوگند خود عمل نمی‌کنید؟ چرا باید جوانان بی‌دفاع و مظلوم مناطق کردنشین برای کسب یک لقمه نان کولبری کنند و کشته شوند؟! متاسفانه دولت شما نه تنها شغلی ایجاد نکرده بلکه بازارچه‌های رسمی و معابر رسمی کولبری را هم مسدود و کارگاه‌های تولیدی را به مناطق مرکزی و برخوردار منتقل نموده است. این امر باعث روی آوردن جوانان ساکن مناطق مرزی به کولبری کشته و زخمی شدن جوانان در دو شهرستان سردشت و پیرانشهر شده است. تا چه زمانی این رویه می‌خواهد ادامه پیدا کند و چرا در دولت شما اراده‌ای برای حل این معضل وجود ندارد؟ آیا جوانان این مناطق زندگی معیشت و آسایش ندارند.»
نماینده سردشت: سال‌هاست در سردشت حتی یک کلاس درس هم نساخته‌اند
با توجه به اهمیت این حادثه با کمال حسین‌پور نماینده مردم سردشت در مجلس گفتگو کردیم. حسین‌پور به رویداد۲۴ می‌گوید: سردشت دارای ۳ مرز کیله، قاسم‌رش و اشکان است که این مرزها سالیان زیادی فعال بودند، اما طی ۳ سال اخیر مرز‌های قاسم‌رش و اشکان بدون هیچگونه توضیحی بسته شد. مرز کیله نیز نیمه فعال شده است. یعنی واردات آن را بستند و سازو کار آن را مشخص نکردند. گمرک سردشت نیز ضعیف‌ترین عملکرد را دارد. هزاران جوان در این مرزها مشغول کسب و کار بودند و با بستن این مرزها مشاغل دیگری نیز جایگزین مشاغلی که در این مناطق وجود داشت نشد.
از جوانان محروم‌ترین شهر ایران چه توقعی دارید؟
وی با بیان اینکه سردشت شهرستانی محروم است، عنوان می‌کند: سال‌هاست که در این شهرستان حتی یک کلاس درس جدید ساخته نشده است. ۹۰ درصد جنگل‌های استان آذربایجان غربی در این شهر واقع شده است، اما پایین‌ترین میزان فضای سبز در کل استان متعلق به سردشت است کمترین تعداد کارخانه صنعتی، کمترین وام اشتغال و کمترین راه روستایی آسفالت شده به سردشت اختصاص داده شده است. از شهری که در این حد محروم بوده و هیچ شغلی برای جوانان آن ایجاد نشده است، شهری که مردان آن بیکار مانده‌اند چه انتظاری می‌توان داشت؟
نماینده مردم سردشت و پیرانشهر اضافه می‌کند: براساس آمار رسمی که فرمانداری سردشت و سایر ارگان‌ها ارائه داده‌اند بیش از هزار نفر از جوانان سردشتی طی ماه‌های اخیر از کشور مهاجرت کرده‌اند. دیگر جوانی در سردشت باقی نمانده است. آن وقت ما در آستانه ماه مهر و بازگشایی مدارس که والدین چه کولبر و چه کارخانه‌دار باید برای فرزندان خود خرید مدرسه را انجام دهند، چنین برخوردی می‌کنیم. مگر این افراد راهی به جز کولبری هم دارند. کولبرها برای مبالغی بسیار اندک این کار را انجام می‌دهد در حالیکه صاحبان بار افرادی ثروتمند هستند. جالب آنکه کولبر‌هایی که از فقر دست به این کار می‌زنند به رگبار بسته می‌شودند، اما صاحبان بار در امان هستند.
حسین‌پور می‌گوید: سخن من به رئیس جمهور و هنگ مرزی و استاندار آن است که اگر فردی مرتکب خلاف شده یا اگر قاچاق هم کرده، باید با او برخورد قانونی شود چنین فردی را باید دستگیر و محاکمه کنند. چرا میکشند؟ خانواده‌ای که منتظر است که پدر با لقمه‌ای نان به خانه بازگردد با جنازه او مواجه میشود. این درحالی است که هیچ شغلی برای این مردم ایجاد نشده است.
وی با طرح این سوال که تکلیف کارت‌های مرزنشینی که دولت صادر کرد و مردم برای دریافت آن پول دادند چه شد؟ خاطرنشان می‌کند: هیچ سازوکاری برای این کارت‌ها پیش‌بینی نشده است. این سخنان همگی تبلیغاتی بودند و هیچ اقدامی برای حمایت از کولبران صورت نگرفت. مردم با این کارت‌ها هیچ درآمدی کسب نکردند.
بیشتر بخوانید: توئیت نماینده سابق مجلس درباره کولبران
بخاطر کشتن کولبران طرح سوال از وزیر کشور را مطرح کردیم
نماینده مردم سردشت با تاکید براینکه کولبری قاچاق نیست. خاطرنشان می‌کند: هنگ مرزی باید قانون حمل سلاح را رعایت کند. کشتن برای اشرار و افراد مسلح است فردی که اسلحه ندارد را بر فرض هم که بار قاچاق دارد می‌توان دادگاهی و زندانی کرد. اما وقتی ۳ نفر بی‌سلاح را یکجا میکشند برای مردم سنگین تمام میشود. از ابتدای سال تا کنون بیش از ۱۵ کولبر در سردشت و پیرانشهر کشته شده‌اند. چه کسی باید پاسخگوی بی‌سرپرست شدن خانواده‌ها و فرزندان این افراد باشد؟
هیات کارشناسی بررسی کند آیا هنگام تیراندازی به کولبران دستورالعمل‌ها رعایت شده یا خیر
او می‌افزاید: وقتی خانواده کولبران کشته شده موضوع را پیگیری میکنند هیچ پاسخی به آنها داده نمی‌شود. هیچکس بررسی نمی‌کند که آیا دستورالعمل‌های حمل سلاح زمان تیراندازی رعایت شده و مرزبان‌ها حق تیراندازی داشته‌اند یا خیر؟ ما در مجلس تقاضا دادیم هیاتی کارشناسی از وزارت کشور به منطقه بیاید. این موارد را بررسی و مشخص کند که علت این اتفاقات چیست. جان انسان‌ها از دست میرود و این موضوع بسیار جدی است.
حسین‌پورتصریح می‌کند: امروز مردم کشور تحت فشار اقتصادی شدید قرار دارند. سردشت، اما نماد محرومیت ایران و اولین شهر شیمیایی در جهان است. برای چنین شهری باید ایجاد اشتغال کرد، کارت مرزنشینی و ساز و کار استفاده از آن مشخص شود و همچنین معابر آن باید رسمی شود. مرز‌های این شهر می‌تواند بیشترین درآمد را برای جوانان آن جذب کند درحالیکه بسته یا نیمه فعال شدند.
وی اظهار می‌کند: این هفته مجلس بازگشایی شده و حتما این موضوع را پیگیری می‌کنیم. ما در صحن علنی مجلس مساله برخورد با کولبران در مناطق مرزی مختلف را مطرح می‌کنیم. باید مساله کولبران ساماندهی شده و برای آنها ساز و کاری مشخص شود. باید برای مرزنشین‌ها امتیازاتی در نظر گرفته شود. مردم مرزنشین برای داشتن حداقل درآمد و نان مجبور به کولبری هستند. فردی که مطمئن است کار و شغل دارد آیا جان خود را با کولبری به خطر می‌اندازد؟
نماینده سردشت: هنگ مرزی بر چه اساسی به خود اجازه داده ۳ کولبر را یکجا بکشد
نماینده مردم سردشت تاکید می‌کند: روز شنبه در مجلس سوالی خطاب به وزیر کشور طرح خواهیم کرد تا مساله مرزها را تعیین تکلیف کند. رئیس شورای تامین استان، استاندار و رئیس شورای تامین شهرستان شخص فرماندار است که همگی زیرمجموعه وزارت کشور هستند. سوال ما آن است که چرا مرزها بسته شده و اگر قصد بازگشایی مرزها وجود دارد چرا تا به حال اقدامی انجام نکرده‌اند. همچنین این مساله را مطرح خواهیم کرد که هنگ مرزی بر چه اساسی به خود اجازه داده است که ۳ نفر را یکجا بکشد آیا مسلح بودند یا قصد داشتند اقدام علیه امنیت ملی کنند؟ این کولبرها برای نان شب کولبری میکردند.
وی تاکید می‌کند: این افراد در روستای قله‌رشی از توابع شهرستان سردشت بودند که کشته شدند. این افراد از مرز دور بوده و داخل خاک ایران بودند. همه این افراد همسر و فرزند داشتند. خانواده این افراد چه سرنوشتی خواهند داشت؟
حسین پور خاطرنشان می‌کند: من نمی‌گویم از قاچاق حمایت کنیم. ما قانون‌گذار و مدافع قانون هستیم. اما آیا درست است که ۳ جوان را در ماه محرم به رگبار ببندند؟ در وضعیت اقتصادی فعلی کشور و فشاری که مردم تحمل میکنند باید با دقت و محتاطانه عمل کنیم.
در قوانین کولبری جرم نیست
به گزارش رویداد۲۴ عثمان مزین حقوقدان و وکیل دادگستری در گفتگو با رویداد۲۴ می‌گوید: کولبری شغل نیست و آشکارا موجب تحقیر انسان بوده و کرامت وی را نابود می‌کند. اما این شغل نامطلوب به دلیل نبود شرایط اشتغال در مناطق مرزی و کردنشین به مردم این مناطق تحمیل شده است.
وی ادامه می‌دهد: در قوانین کولبری جرم نیست و مجازات و عقوبت اقدام به آن کشته‌شدن و قتل نیست لذا مامور انتظامی حق ندارد بدون حکم قطعی مرجع ذیصلاح قضایی جان مردم را بگیرد. البته تا جایی که می‌دانم تا کنون هیچ ماموری به دلیل تیراندازی به کولبران مورد بازخواست و احضار قرار نگرفته است؛ این یعنی برخی به خود حق می‌دهند علناً کولبران را مستحق قتل بدانند.
به گزارش رویداد۲۴ نبود شغل و منبع درآمد پایدار در مناطق مرزی غرب کشور موضوعی جدی است افراد در روزگار بزرگسالی به این نتیجه می‌رسند که برای امرار معاش راهی به جز کولبری ندارند. کولبری در این مناطق آنچنان فراگیر است که طرح‌هایی مانند بیمه کولبری و طرح ساماندهی کولبران در مجلس مطرح شده است. طرح‌هایی که به صورت ضمنی میتوانند نشان‌دهنده تفاوت کولبر از قاچاقچی باشند. با اینحال، اما نیروهای مرزبانی با شدت و حدت هرچه تمام‌تر با این کولبران کم‌بضاعت برخورد میکنند و گویا قصد ندارند واقعیت موجود در این مناطق را درک کنند. دولت نیز دست روی دست گذاتشته است نه برای حفاظت از جان کولبران اقدامی می‌کند و نه با ایجاد اشتغال و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مرزی این مناطق سعی می‌کند زمینه برچیده شدن زمینه کولبری را فراهم کند و دود این بازی یک بام و دو هوا تنها به چشم مردمی می‌روند که برای کسب حداقل‌های معیشتی دست به این کار خطرناک و توان‌فرسا می‌زنند.
تعجب میکنم این خواهر بزرگوار خانم مکی اینها محتوا رو بر اساس چه استدلالی تولید و منتشر کرده.
تمام این دوستانی که در قالب کولبر فعالیت دارند کارت مرزنشینی و یارانه کولبری دریافت می کنند و برای دریافت دستمزد بیشتر(روزانه ۴۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان)مشروبات الکلی و اسلحه و...قاچاق می کنند.