اصلاح قانون مهریه به نفع زنان یا به زیان آنهاست؟

رویداد۲۴ این روزها که قیمت سکه سر به آسمان کشیده و حالاحالاها هم قصد پایین آمدن ندارد، بازار مهریه حسابی داغ است اما در این میان خبر خوبی از بهارستان به دست آقایان رسیده و آن هم اینکه دیگر قرار نیست برای مهریه به زندان بروند هرچند که باید دید آیا این اصلاح قانون مهریه قرار است فقط به نفع مردان باشد یا این وسط خیری هم به زنان می‌رسد؟!

هیچ مردی بخاطر مهریه زندانی نمی‌شود

روز دهم آبان ماه سال جاری همزمان با روزهایی که اعتراض‌ها به قانون مهریه اوج گرفته بود، حسن نوروزی، نایب رییس دوم کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با اشاره به قانون مجلس شورای اسلامی درخصوص حذف زندان برای محکومان مهریه گفت: در کارگروهی که در کمیسیون حقوقی تشکیل دادیم، طرحی را با موضوع «تعدیل مهریه» مورد بررسی قرار داده و آن را تصویب کردیم که به موجب آن اگر مردی توانایی و ملائت برای پرداخت مهریه نداشته باشد به زندان نرود حتی اگر مهریه همسرش یک عدد سکه باشد.

او افزود: همچنین پیش بینی کردیم که اگر مردی از لحاظ مالی توانایی پرداخت مهریه همسرش که یک دین شرعی و قانونی برعهده اوست را داشته باشد اما از پرداخت آن سرباز بزند و لجبازی کند، حکومت وارد شده و مهریه را از او اخذ کند و به همسرش واریز کند.

نوروزی تصریح کرد: هدف اصلی ما این است که مهریه نقدی شود یعنی بلافاصله پس از عقد به صورت نقدی به زن پرداخت شود و ما دیگر شاهد مهریه‌های ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ سکه‌ای نباشیم به همین دلیل اگر این پشتوانه کیفری پرداخت مهریه (زندان) برداشته شود، مردم خود به خود به سمت نقدی شدن مهریه می‌روند و این تبدیل به یک فرهنگ در جامعه می‌شود ما هم به عنوان قانوگذار باید شرایط را فراهم کنیم که چنین اتفاقی رخ دهد.

نماینده مردم رباط کریم و بهارستان در مجلس شورای اسلامی درخصوص برنامه‌هایی که برای حمایت از زنان دارند، گفت: ما می‌خواهیم به دنبال اجرای طرح ممنوعیت حبس محکومان مالی از تعیین مهریه‌های سنگین جلوگیری شود تا زنان ناچار به دریافت آن در قالب قسط‌ بندی و به صورت طولانی مدت نشوند و بتوانند مقدار مهریه مشخص شده خود را به صورت نقدی دریافت کنند که هم زنان به حق و حقوق خودشان برسند هم مردان در پرداخت آن دچار مشکل نشوند و دیگر مبحث مهریه مانع پیوند ازدواج نشود چرا که جوانان ما با این قیمت سکه می‌ترسند ازدواج کنند و مهریه سنگین بر گردن بگیرند.

نوروزی با اشاره به اضافه شدن یک حق بر حقوق زنان اظهار کرد: البته ما در حمایت از بانوان هم به 7 موردی که در قانون مدنی آمده است که در صورت برخورداری از آن‌ها از حق طلاق بهره‌مند می‌شوند یک مورد را اضافه کردیم که چنانچه زن نتوانست مهریه خود را به دلیل عدم توانایی همسر در پرداخت نقدی آن دریافت کرده و دچار عسر و حرج شود، می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و با تشخیص قاضی حکم طلاقش را بگیرد.

این عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر تبدیل مهریه عندالمطالبه به عندالاستطاعه گفت: قوه قضائیه لایحه‌ای با این عنوان به مجلس شورای اسلامی ارسال کرده است که اتفاقا بسیار اقدام خوبی است و در یک بند آن اشاره شده میزان مهریه باید به صورت نقدی و بلافاصله بعد از عقد پرداخت شود.

او بیان کرد: متاسفانه اکنون زنان بعد از بروز اختلاف برای دریافت مهریه عندالمطالبه اقدام می‌کنند و همسر خود را که قادر به پرداخت آن نباشد، زندانی می‌کنند پس اگر مهریه عندالاستطاعه باشد و همان زمان عقد پرداخت شود، مرد مطابق با توانایی خود میزان آن را تعیین کرده و پرداخت می‌کند و دیگر کشمکش‌های قضایی در دادگاه‌ها به وجود نمی‌آید.

پس از گذشت چندماه از این صحبت‌ها همچنان خبری از اصلاح این قانون نبود تا اینکه کمیسیون قضائی مجلس خبر از روی میز آمدن این قانون در دوهفته آینده داد.

بیشتر بخوانید: شتاب قطار طلاق در کشور/ چرا شاهد افزایش طلاق‌های زودهنگام در جامعه هستیم؟

طرح اصلاح قانون مهریه دوهفته دیگر روی میز کمیسیون قضائی می‌آید

کاظم دلخوش اباتری، سخنگوی کمیسیون قضائی مجلس شورای اسلامی با اشاره به جزئیات طرح اصلاح قانون مهریه گفت: این طرح هنوز کارشناسی نشده به همین دلیل طی دوهفته آینده روی میز کمیسیون قضائی می‌آید تا درمورد جزئیات آن بحث و کارشناسی صورت گیرد.

او تصریح کرد: درخصوص حذف مجازات زندان، تبدیل مهریه عندالمطالبه به عندالاستطاعه و سایر جزئیات این طرح اکنون نمی‌توان نظریه‌ای را بیان کرد چرا که ممکن است در کارشناسی مورد تغییر و تحول قرار بگیرد لذا پس از بررسی‌های دقیق جزئیات اصلاح این قانون به اطلاع مردم خواهد رسید.

مهریه یک حق شرعی و قانونی برعهده مرد است که باید آن را پرداخت کند از طرفی یک قرارداد محسوب می‌شود و قوانین خاص خودش را دارد حال باید دید آیا می‌توان به راحتی قانون آن را تغییر داد و در مورد این موضوع خاص، استثنا قائل شد؟

حذف زندان مهریه خلاف قانون است

فریده غیرت، وکیل پایه یک دادگستری درگفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به طرح حذف زندان از مهریه گفت: کلیه مسائل مربوط به مطالبات و نحوه وصول آنها، توسط قانون تعیین و مشخص شده است و صراحتا ذکر شده اگر شخصی بدهکار باشد و نتواند بدهی‌اش را پرداخت کند باید به زندان برود، این حکم زندان در قانون پیش بینی شده و جزئیات آن دقیقا آمده است.

او افزود: بدهکاران مهریه هم مانند بقیه بدهکاران و مدیونین هستند تنها فرق آنها با دیگران این است که بدهکار همسرشان هستند بنابراین اینکه آنها را از سایر بدهکاران مستثنی کنند، درست نیست و خلاف قانون موجود است و به حقوق زنان لطمه می‌زند.

غیرت تصریح کرد: من به شخصه مخالف مهریه‌های سنگین هستم و همیشه تاکید بر تعیین کردن مهریه مناسب و متعادل دارم اما آنچه را که زن و مرد توافق کردند و قرارداد بستند و در سند رسمی تعیین و تنظیم شده است، مرد متعهد به پرداخت آن است بنابراین اینکه مردان را از مجازات قانونی آنها معاف کنند، به حقوق طرف مقابل یعنی خانم‌ها لطمه می‌زند.

این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه گفت: مردانی که توانایی پرداخت مهریه را ندارند مانند بقیه بدهکاران هستند یعنی همانطور که هر بدهکاری می‌تواند مهلت بگیرد تا بدهی خود را پرداخت کند، بدهکار مهریه هم طبق قانون می‌تواند برای پرداخت مهریه مهلت بگیرد.

غیرت با اشاره به اینکه مهریه تنها حق زنان است، افزود: مهریه تنها حقی است که زنان دارند و اگر جوانی زیر بار مهریه سنگین می‌رود و تعهد به پرداخت می‌کند باید آن را بپردازد چراکه این یک اصل حقوقی و شرعی است که کاملا دقیق و روشن ذکر شده پس اگر جوانانی به پرداخت مهریه‌ای متعهد شود که توانایی پرداخت آن را ندارد باید جلوی آن را گرفت و تذکر داد که این برعهده خانواده‌هاست که باید انجام دهند.

این وکیل پایه یک دادگستری تاکید کرد: اگر می‌خواهند زندان محکومین مهریه را حذف کنند باید برای سایر بدهکاران هم این کار را انجام دهند یعنی مشخص کنند به طور کلی بدهکاران تا این مبلغ زندان نمی‌روند و می‌توانند با گرفتن مهلت بدهی خود را پرداخت کنند.

امروزه مهریه فقط یک پشتوانه مالی برای زنان نیست بلکه در عمل نقطه اتکایی است برای نگه داشتن کانون خانواده و امتناع مردان از جدایی و یا بخشش مهریه در مقابل طلاق؛ همان ضرب المثل معروف "مهرم حلال، جونم آزاد". در مواردی هم که شوهر فوت می‌کند با توجه به قوانین ارث زوجه سهم ناچیزی از شوهرش به ارث می‌برد بنابراین مهریه تنها حق مالی برای زن است که در اولویت باز پرداخت قرار می‌گیرد پس با این حساب اگر مهریه عندالمطالبه تبدیل به عندالاستطاعه شود یا مجازات حبس آن از بین برود، آیا برای زن حمایت حقوقی باقی می‌ماند؟ تکلیف زن در جامعه‌ای که هیج حمایتی از آن نمی‌شود در این شرایط چیست؟

مشکل مهریه با این اصلاحات حل نمی‌شود

فرشته ولی مراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان در ایران و فعال حقوق زنان با اشاره به اصلاح قانون مهریه در مجلس شورای اسلامی گفت: حدود سه دهه است که با موضوع مهریه بازی می‌شود و آن را بالا و پایین می‌کنند و متاسفانه هر وقت می‌خواهند اقدامی درمورد آن انجام دهند به فکر این هستند که چگونه مهریه را حذف کنند درحالی که موضوع اصلی این است باید به مسائل جانبی آن یعنی اینکه چرا اصلا مقدار مهریه تا این اندازه افزایش پیدا کرده و چرا زندانیان محکوم مهریه روز به روز درحال افزایش هستند فکری شود.

او افزود: اگر تجملات را کنار بگذاریم، خانواده دختران، روی مهریه به عنوان یک حمایت حقوقی حساب می‌کنند و اعتقاد دارند به حساب مهریه مرد نمی‌تواند بسیاری از کارها را انجام دهد درواقع مهریه ابزار و اهرمی دست زن است تا بتواند مرد را به وسیله آن کنترل کند.

ولی مراد تصریح کرد: حقوق مالی و اعتبار اجتماعی که به دنبال حقوق مالی به دست می‌آید از دیگر اهداف مهریه برای دخترها و خانواده آنهاست بنابراین اگر قرار است مشکل مهریه حل شود باید به این سه ریشه (حمایت حقوقی، حقوق مالی، اعتبار اجتماعی زنان) توجه شود اما این درحالیست که مسئولین حوزه زنان این موضوع‌های مهم را رها کردند و فقط زمانی که اقدامی درمورد مهریه صورت می‌گیرد صدایشان بلند می‌شود.

این فعال حقوق زنان ضمن ارائه پیشنهادی برای قانون مهریه گفت: مجلس دهم درمورد حمایت از زنان سر و صدای بسیاری به پا کرد اما هیچ اقدامی از آنها دیده نشد حتی بنده با دولتی‌ها درمورد راهکارهایی برای برون رفت از این وضعیت مهریه عنوان گفتگو کردیم اما باز هم هیچ اقدامی صورت نگرفت در حالی که بهتر است به جای این اقدامات و این اصلاحات بی فایده و اساس یک قانونی را ایجاد کنند تا زن به اندازه آورده مالی از زندگی مشترک با مرد سهم داشته باشد.

او در توضیح مورد فوق افزود: زنان کار خانه انجام می‌‎دهند، بچه به دنیا می‌آورند و با جان و دل او را بزرگ می‌کنند و از شیره جان خود به او می‌دهند، برخی از زنان شاغل هستند و حتی از حقوق خود در خانه خرج می‌کنند، برخی از زنان روستایی و عشایر در صنعت کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و... کار می‌کنند که تمام این موارد مابه ازای بیرونی و اقتصادی دارد و می‌توان آنها را حساب کرد برای مثال می‌توان هزینه یک پرستار کودک و خدمتکار خانه را محاسبه کرد بنابراین باید یک لیستی از این پارامترها تهیه شود تا سهم زن در زندگی مشترک با مرد مشخص شود.

ولی مراد بیان کرد: اگر میزان مهریه زن بالا باشد تمام این سهم‌ها منتفی می‌شود و اگر زن هزینه خارج از نفقه از مرد دریافت کرده باشد مثل هزینه تحصیل باعث می‌شود باز هم این سهم کاهش پیدا کند بنابراین تمام آورده‌های زن در زندگی با مرد مشترک می‌شود و زن صاحب سهم خواهد شد که اگر این اتفاق رخ دهد مثلا مرد نمی‌تواند سرخود خانه را به فروش برساند چون زن هم سهم دارد و باید اجازه دهد.

دبیر ائتلاف اسلامی زنان در ایران گفت: اگر اینگونه که نمایندگان مجلس می‌گویند زندان از مجازات محکومین مهریه حذف شود، دیگر زنان همین اهرم را هم از دست می‌دهند و از این حمایت حقوقی محروم می‌شوند بنابراین راهکار این نیست و باید به زوایای دیگر مهریه توجه شود و مسئولین مشکل مهریه را از ریشه حل کنند اما متاسفانه دنبال دردسر نیستند و کسانی که به اسم حمایت از زنان روی صندلی مدیریت نشستند، به فکر رفع مشکل زنان نیستند و اهداف آنها انجام کارهای سیاسی است.

ولی مراد اظهار کرد: اکنون طرح «گفتگوی ملی خانواده» راه انداختند که برای آن بودجه‌های میلیاردی از وزارتخانه‌ها گرفتند اما محتوای آن اصلا معلوم نیست و این نشان می‌دهد که این پول‌ها در پشت پرده صرف امور دیگری می‌شود.

زندان نروید اما حق زنان را هم ضایع نکنید!

با وجود اینکه صحبت‌های ضد و نقیضی از حذف زندان محکومین مهریه می‌شود و هنوز این طرح در دست بررسی قرار دارد اما توجه کنیم برای خالی کردن زندان‌ها و تسهیل پرداخت مهریه برای مردان، حق و حقوق زنان را ضایع نکنیم و حداقل مهریه که یک حق شرعی، قانونی و دینی بر گردن مرد است را از بین نبریم و همچنان قدرت و ماهیت اصلی قراردادها را حفظ کنیم یعنی شرایطی را ایجاد نکنیم که هرکسی هر قراردادی بنویسد و امضا کند اما از تعهد به آن سر باز بزند.