در خدمت و خیانت فیلترینگ/ انحصار پخش محتوای تصویری و صوتی در دستان کیست؟
رویداد۲۴ یک سال از تعطیلی وبسایت‌های دانلود فیلم و بازداشت مدیران یکی از این سایت‌ها می‌گذرد و جانشینان حکومتی این وبسایت‌ها و صدا و سیما در میدان بی‌رقیب می‌تازند.
عباس جعفری‌دولت‌آبادی دادستان عمومی و انقلاب تهران در آن زمان با اعلام این خبر که شش نفر در رابطه با تهیه، دوبله و فروش فیلم‌های به گفته او "مبتذل و مستهجن" بازداشت شده‌اند، بدون نام بردن از این افراد گفت:«تارنمای مورد استفاده باند مذکور، به عنوان بزرگ‌ترین مرجع دانلود فیلم‌ها و سریال‌های هالیوودی فعالیت غیر مجاز می‌کرد و ظرف سه سال گذشته ۱۸ هزار فیلم و سریال خارجی را پس از دوبله پخش کرده‌اند که بسیاری از آنها مبتذل و مستهجن بوده است و از این طریق وجوه نامشروع تسهیل کرده‌اند.» این در حالی است که دلیل تعطیلی سایت «تاینی موویز»، «شکایت شبکه‌ها و سایت‌های پخش آنلاین فیلم رقیب» از این وب سایت عنوان شده بود.
مدیر دیباموویز، یکی از وابسایت‌های دانلود فیلم در پیامی تلگرامی درباره این ماجرا نوشته بود: «سرور‌های دانلود به دستور ستاد فیلترینگ توقیف شد. مدیران نماوا شروع به پرونده‌سازی برای سایت‌های فیلم مثل دیبا و چندتا دیگه از همکاران کردن، این پرونده ربطی به دوبله ندارد و کلا می‌خوان که جمع کنیم. »
او افزود: «امروز علاوه بر دیبا چند سایت همکار دیگه هم سروراشون دان شده. بقیه همکاران عزیز هم خوشحال نباشن، چون قضیه گسترده هست و از بالا شروع کردن دارن میرن پایین و هیچ سایت فیلم که آزاد فعالیت میکنه چه رایگان چه vip در امان نمی‌مونه مگر اینکه سروراش خارج کشور باشه.»
وبسایت تاینی موویز، یکی از معروف‌ترین وبسایت‌های دانلود فیلم، اخیرا پستی در صفحه فیس بوک خود منتشر کرده و ضمن یادآوری این واقعه گفته: «سایت‌های نماوا و فیلیمو برای حذف زوری رقبایی که در حالت عادی انتخاب اول مردم بودند، با لابی‌های سنگین دستور بسته شدن ما را دادند.»
این وبسایت از جذب برخی عوامل و کارکنان تاینی موییز توسط این تلویزیون‌های آنلاین نیز خبر داده و گفته حامد عزیزی که زمانی برای ما دوبله می‌کرد، حالا دوبلور اصلی نماوا شده و حسین غربی مترجمی که زمانی با خواهش و تمانا وارد تیم ترجمه ما شد، حالا برای سایت نماوا فیلم را ترجمه و سانسور می‌کند.
این پست تنها ده دقیقه بعد از انتشار بر صفحه فیس بوک توسط تاینی موییز حذف شد.
موضوع انحصار در انتشار محتوا‌های تصویری و صوتی تنها به مسدود شدن سایت‌های دانلود فیلم محدود نمی‌شود. داستان از زمانی آغاز شده که صحبت از ظهور تلویزیون‌های اینترنتی IPTV و VOD در ایران مطرح شد.
ماجرای ارائه مسئولیت صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی به صدا و سیما
از همان ابتدا صدا و سیما ادعا کرد تاسیس و راه‌اندازی شبکه‌های خصوصی به هر نحوی باید از زیر تیغ این سازمان بگذرد. در ابتدای امر مجوز IPTVها از سوی وزارت ارشاد صادر می‌شد، اما در نهایت با شکایت‌های مکرر سازمان صدا و سیما، در سال ۱۳۹۳ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، مقررات حاکم بر دریافت پروانه ارائه خدمات توزیع محتوای صدا و ویدئو مبتنی بر اینترنت را تصویب کرد. براساس آن، متقاضیان دریافت مجوز باید علاوه بر سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، از سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز مجوز بگیرند.
بعد از IPTV حالا نوبت VOD بود. نماوا و فیلیمو از نمونه‌های ایرانی VOD هستند.
به گزارش رویداد۲۴در شهریور سال ۱۳۹۴ رهبری با ابلاغیه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری اعلام کرد «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراً بر عهده صدا و سیماست.» اما با این ابلاغیه هم دعوا بر سر مرجع اعطای مجوز محتوا‌های ویدئویی روی اینترنت پایان نیافت.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات وقت، سال ۹۴ در اظهار نظری گفت: «براساس قانون تنها پخش برنامه‌های تلویزیونی در اختیار سازمان صدا و سیما است و اگر این موضوع وارد شبکه ارتباطات کشور شود باید از ضوابط وزارتخانه پیروی کند.»
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، روز سوم اردیبهشت ۱۳۹۷، در توییتر شخصی‌اش مخالفت خود را با طرح مجلس برای دادن مسئولیت صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی به صدا و سیما، اعلام کرد.
آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در جایی دیگر گفت: «اگر ویدئو خانگی را با سی دی بفروشند باید از وزارت ارشاد مجوز بگیرند، ولی اگر بخواهند همان را در فضای مجازی منتشر کند باید از صدا و سیما مجوز بگیرند؟ ما این موضوع را قبول نداریم و پیگیری می‌کنیم.»
تا سال ۹۸ فقط شرکت‌های IPTV مجوز خود را از صدا و سیما می‌گرفتند، اما در نهایت مهرماه ۹۸ صدا و سیما کنترل سرویس‌های VOD را نیز از اختیار وزارت ارشاد خارج کرد. سامانه‌های ارائه‌کننده این سرویس به دستور نهاد‌های قضایی مجبور به دریافت مجوز از صدا و سیما شدند. بعد از این حکم جریان مسدود سازی سایت‌های دانلود فیلم با حکم قضایی آغاز شد.
تحول VODهایی نظیر نماوا، فیلیمو و آیو در این جریان ۵ ساله جالب توجه است. این شبکه‌های آنلاین پخش فیلم در ابتدا بدون دریافت هیچ وجهی و تنها با قرارداد‌هایی که با تلویزیون‌های هوشمند ال جی و سامسونگ منعقد کرده بودند به خانه‌های مردم راه پیدا کردند. اما در به همین پاشنه نچرخید و با حذف رقبا از صحنه کم کم هزینه‌های این شرکت‌ها نیز افزایش یافت.
مدیران سایت‌های مذکور در ابتدا بر اساس یک سیاست تشویقی، طبق قرارداد با شرکت‌های اینترنتی، حجم ترافیک مصرفی کاربرانی که در نماوا و فیلیمو اقدام به تهیه اشتراک می‌کردند را متقبل شدند.
به گزارش رویداد۲۴ بر این اساس مشترکان هیچ هزینه‌ای برای ترافیک مصرف شده پرداخت نمی‌کردند. در حقیقت ما به‌التفاوت هزینه ترافیک مصرفی سایت‌های داخلی را که طبق قانون سازمان تنظیم مقررات رادیویی بصورت نیم بها محاسبه می‌شود، سایت‌های پخش آنلاین فیلم به شرکت‌های اینترنتی پرداخت می‌کردند.
ولی با افزایش استقبال مخاطبان از سایت‌های پخش فیلم و افزایش ترافیک مصرفی که نتیجه مستقیم مسدود سازی سایت‌های دانلود فیلم بود، مدیران این شبکه‌ها پرداخت هزینه ترافیک مصرفی را به صرفه نمی‌دانستند. به این ترتیب ارائه رایگان ترافیک مصرفی در این سایت‌ها تبدیل به تخفیف‌های ۵۰ درصدی شد تا سود این شرکت‌ها از محل افزایش ترافیک مصرفی کاربران هم محفوظ بماند.
محمد جواد شکوری مقدم موسسه آپارات و فیلیمو سال گذشته نشان امین الضرب را از اسحاق جهانگیری معاون اول دولت دریافت کرد. این نشان هر سال برای تقدیر از کارآفرینان جوان و سنتی ایرانی توسط اتاق بازرگانی ایران اعطا می شود و به آن «نوبل اقتصادی ایران» می‌گویند.
مهدی خرمدل روزنامه نگار، گزارشی درباره فعالیت شکوری مقدم‌ها از دهه ۸۰ شمسی تا کنون تهیه کرده که نشان می‌دهد فیلترینگ و بگیر و ببندها، بار‌ها به انحصار و انتفاع پلتفورم‌هایی منجر شده که در اختیار شکوری مقدم‌ها است.
شکوری مقدم‌ها بعد از چند تجربه شکست خورده در نهایت در سال ۱۳۸۳ شبکه اجتماعی معروف «کلوب» را تاسیس کردند. این شبکه اجتماعی همزمان با فعالیت نسل اول شبکه‌های اجتماعی نظیر «اورکات» در ایران تاسیس شد. با فیلتر شدن «اورکات» و دیگر شبکه‌های اجتماعی مشابه نظیر «های ۵» و «یاهو ۳۶»، سایت کلوب جهش ناگهانی و قابل و توجهی پیدا کرد.
به گزارش رویداد۲۴شکوری مقدم‌ها با خرید سرویس میهن‌بلاگ وارد حوزه وبلاگ‌نویسی شدند؛ سرویسی که رقبایی، چون بلاگفا و پرشین بلاگ داشت، اما رقیب بزرگ تر، سرویس بلاگر بود. بلاگر سال ۱۳۸۶ فیلتر شد و نسل اول وبلاگ نویس‌ها یا با وجود فیلتر ادامه دادند یا در داخلی‌ها وبلاگ تازه زدند یا قید نوشتن را زدند.
بیشتر بخوانید:حسن آقامیری از شبکه قمار ارتزاق می‌کند اما سیداحمد خمینی نمی‌فهمد/ درآمد یوتیوب آقامیری را در آلمان به حساب شخص ثالث می‌ریزند
دو سال بعد یعنی ۱۳۸۸/۲۰۰۹، سرویس فیسبوک در دنیا و ایران فراگیر شد و نه تنها بلاگ را به مرور کم رونق کرد، بلکه وب سایت‌های سبک اورکات را از گردونه خارج کرد. از آن سو، یوتیوب هم حوزه ویدیو را به دست گرفت و از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ شناخته شده بود؛ اما حوادث ۸۸ اوضاع را تغییر داد.
یوتیوب که یه بار ۱۳۸۵/۲۰۰۶ فیلتر شده بود، پس از حوادث ۸۸ و غیرقابل کنترل بودن بارگذاری ویدیو در آن به همراه فیس بوک و توییتر فیلتر شد. با فیلتریوتیوب، فرصت جدید برای شکوری مقدم‌ها به وجود آمد و آپارات ۱۳۸۹ راه افتاد.
شکوری مقدم خود در مصاحبه‌ای با نشریه صبح نو اذعان کرده که اگر یوتیوب فیلتر نبود پروژه دیگری را شروع می‌کردیم.
شکوری مقدم‌ها برای روزگاه فیلترینگ احتمالی اینستاگرام نیز عاقبت اندیشی کرده اند. سایت اشتراک گذاری عکس «لنزور» نیز به شکوری مقدم تعلق دارد. پس از فیلتر شدن تلگرام و بحث حمایت از پیام رسان‌های داخلی، لنزور در بین پیام رسان‌های مورد تایید شرکت ارتباطات زیرساخت ایران قرار گرفت در حالی که این سایت اساسا یک پیام رسان نیست.
با وجود اینکه پلتفورم های دارای مجوز عملا از حمایتهای حاکمیتی برخوردارند اما نباید فراموش کنند که انحصار پخش و تولید محتوا نباید از دست صدا و سیما خارج شود. به همین دلیل به طور مقطعی شاهد سختگیری هایی علیه این تلویزیونها هستیم.
به گزارش رویداد۲۴ شکوری مقدم آذر ماه سال ۹۸ به اتهام "اشاعه فحشا" چند ساعت بازداشت و با وثیقه نیم میلیارد تومانی آزاد شد. آبان 99 نیز او بار دیگر به دلیل پخش ویدیویی خبرساز در سایت "آپارات" که در آن از کودکان درباره نحوه تولدشان سوال می‌شد، به ده سال حبس محکوم شده است.
