برجام و ادامه آرمانگرایی واقع بین

چالش برنامه هسته ای ایران از سال 85 با ارجاع پرونده برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت حاد و باعث شد تحریم های گسترده ای علیه دولت تهران اعمال شود. با اجرایی شدن این تحریم ها، مشکلات فراوان اقتصادی بر جمهوری اسلامی ایران تحمیل شد که باعث تقلیل نفوذ سیاسی و اقتصادی ایران در منطقه خاورمیانه و جهان گشت.

با آغاز به کار دولت یازدهم در 13 مرداد ماه 1392، گفتمان اعتدال گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ظهور کرد و به دنبال دور مذاکرات جدید بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+5 در راستای توافق برنامه هسته ای ایران، قرار داد موقت ژنو آغاز گردید که بعداز بیست و دو ماه، این مذاکرات منجر به توافق هسته ای برجام شد. این مذاکرات در 13 فروردین 1391 به نتیجه رسید و منجر به بیانیه سویس شد. بر این اساس تدوین راه حل های لازم جهت نیل به برنامه جامع اقدام مشترک فراهم و در تاریخ 23 تیر 1394 در وین اتریش این فرایند منجر به انعقاد برجام بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+5 شد.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان روابط بین الملل این توافق بر فضای خاورمیانه تاثیرات مثبتی خواهد گذاشت. با توجه به ترافیک رفت و آمدهای دیپلماتیک در تهران که نشان از تغییر رویکرد سیاسی سایر کشورها در تعامل و مناسبات با ایران دارد می توان گفت با شروع این توافق به میزان قابل ملاحظه ای باید در انتظار ارتقاء جایگاه  ایران در منطقه به لحاظ سیاسی و اقتصادی بود. باید توجه داشت که قابلیت های هژمونیک گفتمان اعتدال در دولت حسن روحانی که توانست با تمرکز بر سیاست تعامل سازنده با جهان به چالش برنامه اتمی ایران پایان دهد، نقطه کانونی در موفقیت و بسته شدن پرونده هسته ای ایران بوده است.

تیم رسانه ای دولت در این مدت توانست با برجسته سازی تاکیدات رهبر انقلاب از رویکرد تیم هسته ای و همچنین با برجسته سازی «نرمش قهرمانانه» به عنوان چراغ سبزی بر تعامل سازنده با جهان بر سر موضوع هسته ای، بر بسیاری از منتقدان خود فائق و گفتمان اعتدال را عمومیت بخشد. رئیس جمهور روحانی در این مدت با سیاست تنش زدایی و تعامل سازنده توانسته است از گفتمان اعتدال موقعیتی هژمونیک بسازد که به نظر می رسد با پیاده سازی برجام و ادامه اتخاذ سیاست های واقع گرایانه از سوی دولت روحانی این روند منجر به صف آرایی جدیدی در منطقه در دوران پسا توافق خواهد شد و به ایران نقش فعال تری بیش از گذشته به عنوان با ثبات ترین کشور منطقه خواهد داد. این توافق برای جمهوری اسلامی ایران در دنیای آشوب زده امروز دستاور قابل توجهی بوده است. 

سیاست خارجی ایران با اتخاذ استراتژِی آرمان گرایی واقع بین در این برهه حساس توانست در جهت تحقق امر ممکن حرکت نماید و به بازسازی روابط و تعامل موثر با جهان دست یابد. ضرورت دارد که استراتژی پیگیری شده توسط دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی در حوزه سیاست داخلی نیز دنبال شود. با تقویت یک بستر گفتمانی متعادل در داخل باید آرامش را در سیاست داخلی کشور تقویت کرد. این امر همگرایی تمام جناح ها و نیروهای سیاسی را می طلبد و باید به دور از بحران سازی، تمامی جریان های سیاسی راه را برای پیشرفت همه جانبه و تامین منافع ملی کشور هموار نمایند. در حقیقت در این زمان باتوجه به دستاورد برجام برای پیشرفت ایران همگان باید تاکید بر اشتراکات داشته باشند نه پافشاری بر افتراقات و این مهم تنها با ایجاد یک بستر داخلی متعادل، متوازن و یک تلاش جمعی فراگیر برای تحول و بازسازی فرهنگ سیاسی میسر خواهد شد.