فردی که سالها حوزه را ترک کرده و به سمت کارهای اجرایی رفته، آیتالله نیست
رویداد۲۴ به کار بردن القاب و عناوینی همچون "آیتالله" و "حجتالاسلام" برای روحانیون شیعه از جمله مواردی است که بر سر آن مناقشه وجود دارد. چراکه به باور برخی از کارشناسان و اهالی حوزه، این عناوین ریشه تاریخی ندارد و بیشتر رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است. گواه این مدعی هم میتوان به آیت الله منتظری اشاره کرد که آیتالله خمینی در جریان برکناری مرحوم آیتالله منتظری از قائم مقام رهبری، او را "حجتالاسلام والمسلین" خطاب کرد، اما پیش از آن رسانهها در هنگام انتخاب او به قائم مقامی او را "آیتاللهالعظمی" خوانده بودند یا مرحوم آیتالله صانعی که پس از موضعگیریهایی که در سال ۸۸ داشت، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم او را از مرجعیت کنار گذاشت. در مقابل هم بسیاری از روحانیونی که لقب "حجتالاسلام" را به یدک میکشند و در عین حال دغدغه قدرت و مناصب بالایی را دارند، علاقهمندند که در رسانهها "آیتالله" خطاب شوند.
محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه کدام یک از روحانیون را میتوان "آیتالله" خطاب کرد، به سایت دیدهبان ایران گفت: «این القاب و عناوین جدید و من درآوردی هستند. آیتالله یعنی کسی که مجتهد باشد و بتواند بر اساس قواعد فقه و اصولی که در حوزه مطرح است، اجتهاد کند. سالها درس خوانده و تدریس کرده باشد تا به مقام اجتهاد برسد و بعد به او بگویند آیتالله. بر اساس این تعریف، آقایانی که پیش از انقلاب پنج، شش سال در حوزه درس خواندند و بعد حوزه را ترک کرده و به سمت کارهای اجرایی رفتهاند را نمیتوان آیتالله نامید؛ آنها آیتاللههایی هستند که تلویزیون درست کرده نه حوزه.»
آیتالله یعنی کسی که مجتهد باشد و بتواند بر اساس قواعد فقه و اصولی که در حوزه مطرح است، اجتهاد کند. سالها درس خوانده و تدریس کرده باشد تا به مقام اجتهاد برسد و بعد به او بگویند آیتالله. بر اساس این تعریف، آقایانی که پیش از انقلاب پنج، شش سال در حوزه درس خواندند و بعد حوزه را ترک کرده و به سمت کارهای اجرایی رفتهاند را نمیتوان آیتالله نامید؛ آنها آیتاللههایی هستند که تلویزیون درست کرده نه حوزه.
وی همچنین درباره ریشه این القاب بیان کرد: «این القاب قبلا نبوده است مثلا ما نمیگفتیم "آیتالله انصاری" یا "آیتالله علامه حلی". عناوین آیتالله و آیتالله عظمی پس از مشروطیت به وجود آمد و نه ریشه قرانی دارد و نه ریشه سنتی و حوزوی.»
فاضل میبدی درباره عناوین فقهی گفت: «هرکسی درس خواندن در حوزه را شروع کند، به او میگویند ثقه الاسلام، بعد از چند سال درس خواندن به ترتیب میشود حجت الاسلام، حجت الاسلام و المسلیمن و بعد هم اگر مجتهد شد و مراحلش را طی کرد، میشود آیتالله که تعدادشان هم زیاد نیست.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «کسی که سالها حوزه را ترک کرده و به سمت کارهای اجرایی رفته و نه درسی خوانده و نه تدریسی کرده است، آیتالله نیست. همانطور که در دانشگاه هم به کسی دکتر میگویند که مراحلش را طی کرده باشد؛ امتحان جامع و مقاله داده باشد. اینها القابی است که تلویزیون جمهوری اسلامی درست کرده است. از جهت لغوی هم هر کسی نشانه خداوند است.»
منبع: دیده بان ایران