سید احمد خمینی کیست؟

رویداد۲۴ شیوا سپهری: سید احمد خمینی، دومین پسر سید روح‌الله خمینی، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در سال در سال ۷۳ دچار مرگ ناگهانی شد. روزنامه‌ها و جراید نوشتند: «احمد، محرم راز و یادگار خمینی کبیر به ملکوت اعلی پیوست.» این خبر متحیر کننده در حالی منتشر می‌شد که چندی قبل از مرگش مصاحبه‌ای انتقادی انجام داده بود. او در گفتگو با هفته‌نامه امید با انتقاد از «گسترش فساد اداری و رشوه‌خواری در ادارات و موسسات دولتی و اتخاذ تصمیمات نابخردانه درباره ذخایر ارزی مملکت» ریشه این مشکلات را مسئولان تراز اول کشور عنوان می‌کند. او در روز انجام این مصاحبه درحالی که بیماری خاصی نداشت به بیمارستان منتقل شد و چهار روز بعد به دلیل آنچه سکته مغزی عنوان شد، جان باخت. مهم‌ترین تصویری که از سید احمد خمینی در ذهن ایرانیان وجود دارد، جایی است که او به همراه روح‌الله خمینی در پرواز انقلاب به تهران بازگشت. او در همه امور انقلاب در کنار امام خمینی(ره) بود. اخیراً فیلمی از او منتشر شده که در سال ۱۳۶۹ ضبط شده است. احمد خمینی در سخنرانی در حسینیه ارشاد می‌گوید: «در اروپا کتابخانه‌ها را منفجر کنید و سفارتخانه‌ها را آتش بزنید.»

بیوگرافی سیداحمد خمینی فرزند امام

سید احمد خمینی در  ۲۴ اسفند ۱۳۲۴ در قم به دنیا آمد. او در کنار تحصیل علاقه زیادی به فوتبال داشت و عضو تیم فوتبال شده بود. او پس از دیپلم به تحصیل علوم دینی پرداخت. آیت‌الله خمینی طی پیامی از نجف به وی می‌گوید: «من نصیحتم به تو این است که طلبه بشوی و درس بخوانی، اگر این کار را کردی، مخارج تو را می‌پردازم، ولی اگر طلبه نشدی و درس نخواندی، خودت باید بروی و به فکر خودت باشی و من هیچ گونه کمک مادی به تو نخواهم کرد.»

احمد خمینی دو دوره مقدماتی و سطح حوزه علمیه قم را گذراند و همزمان تدریس هم می‌کرد. او در آن زمان از اساتید مشهوری از جمله  سید روح‌الله خمینی،  سید مصطفی خمینی، محمد فاضل لنکرانی، سید موسی شبیری زنجانی، محمد محمدی گیلانی، غلامرضا رضوانی، سید محمد ابطحی کشانی، صادق خلخالی و سید محمدباقر سلطانی بهره برده است. احمد خمینی دروس خارج فقه و اصول را نیز فرا گرفته است. البته در سال 56 بود که خبر شهادت برادرش مصطفی خمینی وقفه‌ای در تحصیلات حوزوی وی ایجاد کرد اما او پس از انقلاب این تحصیلات را ادامه داد. 

احمد خمینی چند فرزند داشت؟

احمد خمینی وقتی که ۲۴ سال داشت به دختر سیدمحمدباقرسلطانی طباطبایی ازدواج کرد و سید حسن خمینی، سید یاسر خمینی و سید علی خمینی حاصل این ازدواج بودند. 

بیشتر بخوانید: فیلم قدیمی سیداحمد خمینی: بریزید کتابخانه‌ها و سفارتخانه‌های اروپا را آتش بزنید

فعالیت‌های سیاسی احمد خمینی

به گزارش رویداد ۲۴ از آنجا که فرزند بیانگذار انقلاب اسلامی در سال ۷۳  جان باخت، مهم‌ترین فعالیت‌هایش مربوط به دوران پرحادثه شصت بوده است. او در کنار پدرش یکی از شخصیت‌هایی بود که برای سرنگونی حکومت شاه تلاش می‌کرد. در ایامی که سید مصطفی خمینی زنده بود، نقش اول را در مبارزات سیاسی همگام با پدر داشت اما با شهادت وی، کم کم نقش سید احمد خمینی نیز پررنگ می‌شود. این مساله در دوران تبعید آیت‌الله خمینی در سال‌های 41 تا 43 بیشتر خود را نشان می‌دهد. وقتی که به ترکیه و سپس نجف تبعید می‌شود. احمد خمینی در دوران تبعید نجف بالاخره خود را به پدر می‌رساند و سپس به ایران باز می‌گردد. البته او ماموریت‌هایی در آن زمان داشته است. همین امر یکی از دلایل اولین بازداشت او در سال 46 در قصر شیرین نیز هست. او در این زمان به مدت یک ماه و 12 روز در بازداشت بوده است که البته او را تبدیل به یک چهره مبارزاتی در اخبار و جراید نیز کرد. به هر حال او پس از آزادی، از طریق کرمانشاه و همدان راهی قم می‌شود.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های احمد خمینی در برهه انقلاب سفر به لبنان در سال 1352 و دیدار با امام موسی صدر بوده است. او در این دیدار درباره وضعیت شیعیان و موضوعات مربوط به ایران با امام موسی صدر صحبت کرده است. او در این سفر به دیدار مصطفی چمران نیز می‌رود و در همان‌جا آموزش‌های نظامی را از چمران فرا می‌گیرد. حجت الاسلام محتشمی در همین مورد می‌گوید: «حاج احمد آقا همان طوری که در داخل ایران ارتباط مستقیم با گروه های سیاسی و احزاب و گروه های مسلح ضد رژیم شاه داشت، ارتباطاتی با مبارزین لبنانی هم برقرار کرده بود. ابتدا به صورت مشخص و متمرکز رابطه حاج احمد آقا با آقای موسی صدر رئیس مجلس شیعیان لبنان و حرکت امل به فرماندهی دکتر چمران بود. کانال ارتباطی ایشان در لبنان این سه جهت بود که مشخصاً مربوط می شد به آقای موسی صدر، ولی در عین حال با سایر شخصیت ها و گروه های چریکی هم که در ارتباط با سازمان آزادی بخش فلسطین بودند، بی ارتباط نبود. از طریق شهید محمد صالح حسینی و از طریق آقای جلال الدین فارسی این ارتباطات وجود داشت و شخصاً با برخی از افراد فلسطینی مثل ابوجهاد یا ابوایاض که در آن موقع چهره های موجهی در میان فلسطینی ها و سازمان آزادی بخش فلسطین داشتند، ارتباط داشت.»

در ایامی که در ایران و از پدرش دور بود، در کنار عموی خود آیت‌الله پسندیده بود و فعالیت‌های سیاسی را پیگیری می‌کرد. گفته می‌شود در ایرن ایام او یکی از مراجع مهم پخش اعلامیه‌های امام خمینی بوده است. 

اودر همان ایام یکبار هم به دلیل احتمال بازداشتش به پاکستان رفته و در آنجا مخفی می‌شود تا بتواند از بازداشت مجدد خود پیشگیری کند. البته این سفر کوتاه مدت و طی 15 روز بوده است. پس از شهادت مصطفی خمینی، احمد خمینی جایگاه او را می‌گیرد و وصی بنیانگذار انقلاب می‌شود. 

دوره تبعید در پاریس

سید احمد خمینی در دوره‌ای که آیت‌الله خمینی در پاریس تبعید بودند، در کنار پدر بود و در امور انقلاب به او یاری می‌کرد. آیت‌الله خمینی در وصیتنامه خویش تصریح کرده که مشاورِ آن سفر، احمد بوده‌است. او در مهر ماه 57 و با نزدیک شدن به انقلاب اسلامی بغداد را به قصد پاریس ترک کرده و در محله نوفل لوشاتو ساکن می‌شود. گفته می‌شود که احمد خمینی در آن ایام عمده برنامه‌ریزی‌ها برای مصاحبه‌های مطبوعاتی، دیدارهای مهم و رسیدگی به اطلاعیه‌ها و امرو مربوط به نشر آن و ارتباط گروه‌ها و دستجات با آیت‌الله خمینی را بر عهده داشته است. 

او در دوازدهم بهمن ماه در اوج زمزمه انقلاب به همراه پدر با پرواز انقلاب به ایران باز می‌گردد و پس از آن مسئول رساندن دستورات پدرش به افراد بوده است. او حتی در دوره بنی‌صدر از سوی او به عنوان نخست وزیر پیشنهاد می‌شود که آیت‌الله خمینی او را از این سمت نهی می‌کند. 

تخریب آرامگاه رضا شاه

یکی از اتفاقات پس از انقلاب که در اوج فضای رادیکال آن زمان شاهد بودیم، تخریب آرامگاه رضا شاه بود. با وجود اینکه بنی صدر رئیس جمهور وقت، مخالف بود اما آرامگاه رضا شاه به دستور خلخالی با دینامیت منفجر می‌شود. این موضوع در خاطرات خلخالی ذکر شده است و او در ادامه از واکنش سید احمد خمینی نسبت به این اتفاق در خاطراتش می‌نویسد: «کمی بعد، جناب آقای حاج‌ احمد آقا خمینی، برای دیدن مقبره و در واقع، برای تقویت روحیه اینجانب به آنجا آمد و افراد مستقر در آن محل را تشویق کرد و با این عمل خود فهماند که امام با تخریب مقبره، مخالفتی ندارند و این امر، بی‌اندازه موجب تقویت ما شد... .» البته این آخرین فایل تصویری  که از سید احمد خمینی منتشر شده است و در آن انقلابیون را به قتل سلمان رشدی و آتش زدن سفارتخانه‌ها و کتابخانه‌ها در اروپا تشویق می‌کند، نیز این روحیه او را بیشت رنشان می‌دهد. در ادامه این فیلم را مشاهده می‌کنید: 

ویدئو

سید احمد خمینی در دهه ۶۰

پس از عملیات تهاجمی فروغ جاویدان از سوی سازمان مجاهدین خلق، سید احمد خمینی یکی از مخالفان این حزب سیاسی بوده است. در همان ایام که اعدام‌های دهه 60 انجام می‌شد، ابهاماتی بر سر محاکمه‌های زندانیان وجود داشته است. گفته می‌شود در آن زمان هیات قضاوت برای اطمینان بیشتر از امام خمینی سوال می‌پرسد که «آیا این حکم(حکم اعدام) شامل کسانی که محاکمه شده‌اند و دوران زندان‌شان به زودی تمام می‌شود هم هست یا نه؟» که جواب اینگونه است: «در تمام موارد فوق هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است. سریعاً دشمنان اسلام را نابود کنید. در صورت رسیدگی به وضع پرونده‌ها در هر صورت که حکم سریعتر اجرا گردد همان مورد نظر است.» در اینجا اما نام سید احمد خمینی نیز شنیده می‌شود. در واقع برخی از فعالان سیاسی گفته‌اند که نامه دوم و این تاکید که «حکم شامل کسانی که محاکمه شده‌اند و دوران زندان‌شان به زودی تمام می‌شود» دستخط امام نبوده و سیداحمد خمینی آن را نوشته است. یکی از دلایلی که این موضوع مطرح شده از سوی علی مطهری نزدیک نبودن ادبیات نامه به سیره امام  عنوان شده است که البته دلیل چندان مستحکمی به نظر نمی‌رسد. با اینحال آیت‌الله منتظری نیز این تشکیک را آن زمان مطرح کرده بود. با این حال مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در پاسخی که به این ادعاها داده، اعلام کرده که تردیدها درباره دستخط امام در سال ۱۳۶۷ نادرست است.

سید احمد خمینی البته یکی از افرادی است که از ترور سازمان مجاهدین خلق جان به در برد و توانست زنده بماند. اگرچه چهارده سال بعد در اثر سکته مغزی درگذشت. 

سید احمد خمینی در دوران جنگ

دومین پسر آیت‌الله خمینی در دوران جنگ نقش مهمی در کنار پدر داشته است. «کسب اطلاعات دقیق روزمره از آخرین وضعیت نیروهای خودی و قوای دشمن در جبهه ها، گردآوری آخرین اطلاعات از شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه و موضعگیری افراد و گروه ها در قبال مسائل جنگ، و تنظیم و جمع بندی آخرین اطلاعات از مواضع سیاسی و نظامی دولت ها و مجامع بین المللی در رابطه با رخدادهای جبهه و مواضع رادیوها و دیگر رسانه های بیگانه و رساندن به موقع این اطلاعات به فرماندهی کل قوا» از جملهمسئولیت‌هایی بود که به دلیل تنها پسر آیت‌الله خمینی بودن، در آن ایام انجام می‌داد. معمولاً پیغام‌های سری امام را سید احمد خمینی می‌رساند و امانتدار پدر بود. او ارتباط مستمر با شورای عالی دفاع و فرماندهان نظامی داشت.  

سید احمد خمینی پس از رحلت امام خمینی

سید احمد خمینی پس از مرگ پدر مهم‌ترین نقش خود را یعنی امانتدار پدر بودن را از دست داد و از قدرت پیشین برخوردار نبود. او در آن زمان به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هیات امنای مرکزی کمیته امداد امام خمینی فعالیت می‌کرد. او همچنین در مجلس خبرگان رهبری توانست نمایندگی استان تهران را به عهده بگیرد. با این حال حضور او در هر یک از این مسئولیت‌ها دیری نپایید و او در سال 73 بسیار ناگهانی فوت کرد. 

درگذشت احمد خمینی 

سید احمد خمینی بسیار ناگهانی درگذشت و همین امر شایبه قتل او را در برخی شبکه‌های اجتماعی تقویت کرده بود که البته از سوی نزدیکان به شدت تکذیب شد. در خاطرات هاشمی رفسنجانی در این خصوص آمده است: « برای جلسه فاتحه احمدآقا به مرقد امام رفتم، آقای فلسفی منبر رفت... شب به خانه آمدم محسن وحمید اینجا بودند، درباره شایعات مربوط به مرگ حاج احمدآقا صحبت بود، خیلی شایعات نادرست به خاطر مرگ نابهنگام وجود دارد وبه نظر می رسد صدانقلاب در پشت شایعات نادرست باشد ورادیواسراییل هم شیطنت می نماید.» همچنین دفتر نشر آثار امام نیز شایعات درباره مرگ نابهنگام احمد خمینی را رد کرده بود.