سياستگذاري و برنامه ريزي جهت تقويت نهاد خانواده

در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 تحکیم وتعالی خانواده  مورد تأکید قرار گرفته است و منطق آن نیز این است که خانواده‌ نقش بالنده واساسی در تکوین جامعه دارد و قادر است زمینه ساختارهای هویتی و عاطفی جامعه فردا را مهیا ساخته و با التزام عملی به اصول اعتقادی خویش، زمینه ساز جامعه فردا باشد که باید روابط اجتماعی ، عاطفی، سیاسی- فرهنگی آن در جهت ارزشهای اسلامی انتظام یابد. كانوني است كه بايد فشارهاي رواني وارد شده بر اعضاي خود را تخفيف دهد و راه رشد و شكوفايي آنها را هموار كند.

اگر محيط خانواده‌، محيط سالم و سازنده‌اي براي اعضايش باشد و نيازهاي جسمي و رواني آنها را برآورده كند، كمتر دچار اختلالات رفتاري، رواني و آسيب‌هاي خانوادگي و اجتماعي خواهد شد.خانواده براي هر انسان، پیوندی است به گذشته و پلی است به آینده وگهواره‌اي است كه اگر حركات و سكنات آن آرامش‌بخش باشد، آن انسان در جامعه و براي زندگي اجتماعي ديگران ، مايه آسايش و خير و بركت است.
در این راستا سیاستگزاری وبرنامه ریزی جهت تقویت خانواده در سه سطح مورد بررسی قرار می گیرد.

1- ‌برنامه های  بلند مدت :

    ترسيم الگوي خانواده متعادل و تبيين وي‍ژگي هاي الگويي خانواده آرماني در اسلام
    ايفاي مسئوليت مشترك اعضاي خانواده در برابر يكديگر بر اساس تكريم و احسان به فرزندان
    توسعه آگاهي هاي اعضاي خانواده نسبت به اهميت  كاركردهاي خانواده اعم از تربيت و پرورش فرزندان و انتقال فرهنگ به آنها
    توسعه و ترويج وجوه مثبت آداب و سنن ملي و محلي در ارتباط با خانواده به منظور ارتقا فرهنگ خانواده ،تحکیم مبانی اعتقادی باهمکاری رسانه ملی ... به منظور تسهیل در امر تشویق جوانان به امر ازدواج
    اولويت دادن به خانواده به عنوان بنيادي ترين نهاد جامعه و توجه به سياستگذاريها ،قانونگذاري وبرنامه هاي مرتبط و موثر در خانواده
    توسعه نقش سازنده و هدايت گر والدين در امر ازدواج جوانان و حفظ تعصبات فرهنگي خانواده ها و تقويت نقش حمايت هاي مادي ومعنوي  از فرزندان
    سياستگذاري و برنامه ريزي مناسب دستگاهها در خصوص ازدواج آگاهانه وآسان
      اقدامات فرهنگی خصوصاً از طریق رسانه ها در جهت تغییر نگرش عمومی که مبتنی بر توقعات نابجای اقتصادی است. وظیفه رسانه ها و انسانهای فکور و شخصیت های دلسوز اجتماعی در این زمان، القاء دید واقع گرایانه به قشرهای مختلف اجتماع در زمینه ازدواج است که با توجه به عدم امکان فراهم شدن اموری از قبیل شغل و مسکن مناسب برای اکثر جوانان تا سالیان متمادی، نمی توان توقع حل این مشکل را از راه اقتصادی در کوتاه مدت داشت.

2- برنامه هاي ميان مدت:

    اعطای امتیازاتی به جوانان متاهل مانند تسهیل امر تهیه مسکن جوانان، اعطای وام های کم بهره و یا تهيه مسكن هایي با اجاره اندک ویژه جوانان  برای مدتی مشخص(برای خانواده های متوسط وضعیف )
    تقويت اقتدار و جایگاه مرد در جهت انسجام خانواده (تصویر سازی مناسب از خانواده های موفق با تاکید برنقش و مسئولیت پذیری زن ومرد در زندگی مشترک با همکاری رسانه ها)
    بهره مندي از ظرفيتها و تعاليم بالقوه دين درپاسخ به نيازهاي خانواده
    حمايت مادي و معنوي خانواده هاي جوان در دوران تحصيل وسربازي
    افزايش مراكز مشاوره قبل و بعد از ازدواج(تبعات طلاق تبیین شود)
     باز نگری مجدد قوانین ازدواج وطلاق  
    برگزاري كنگره هاي علمي –تخصصي در خصوص حفظ بنياد خانواده وآسیب شناسی
    گسترش و همكاري رسانه هاي جمعي (تهیه فیلم های مختلف سینمایی، سریالها، تیزرهای آموزشی و..) در جهت افزايش آگاهي خانواده ها به منظور حفظ بنياد خانواده
    توانمند سازي مشاوران وبهره گيري از مبلغان مذهبي مكاتب، سازمان تبليغات، و...

3- برنامه هاي  كوتاه مدت

    برنامه ریزی جهت کسب مجوز وگواهینامه ازدواج برای جوانان  (بطور مثال گذراندن دوره مشاوره قبل از ازدواج)
    معرفي يك خانواده موفق به عنوان الگو به خانواده ها وجوانان
    آموزش شيوه هاي منطقي و عملي حل مشكلات توسط خانواده ها قبل از مراجعه به مراجع قانوني ( ((بهره مندی از وجود  ريش سفيدان خانواده ))
    ساخت برنامه ،تيزرهاي تبليغاتي با نگاه ارزشي –اسلامي از طريق رسانه ملي و ممکن نشان دادن ازدواج آسان وآگاهانه. می توان با پخش نمونه های عملی از ازدواجهای آسان از سیما در قالب مصاحبه و فیلم و برنامه های ترکیبی، ممکن بودن آن را به خانواده و خود جوانان نشان داد.
    ترغیب شخصیت ها و متمکنین به انجام ازدواج آسان ( با مخارج اندک) برای فرزندانشان در جهت فرهنگ سازی
    گسترش خدمات مشاوره اي قبل و بعد از ازدواج
    - اجرای برنامه آموزش مهارت¬های زندگی درمهد های کودک، مدارس مقاطع ابتدایی و متوسطه(در دوره¬های روزانه و شبانه روزی) به عنوان واحدهای درسی، و یا سرفصل های دروس، برای دانش آموزان، معلمان ، مسئولان مدارس ، والدین ،دانشگاهیان ،اساتید، مبلغان مذهبی و....
    توسعه و تقویت مراکز مداخله در بحرانهای فردی، خانوادگی، اجتماعی(اورژانس¬های اجتماعی)
راهكارهاي عملياتي پیشنهادی در تحكيم خانواده
    طرفین ازداشتن خانواده خود احساس رضايت نمايند.
    يكديگر را دوست بدارند، به خواسته هاي هم توجه كنند و خطاهاي احتمالي يك ديگر  را ببخشند.
    بپذيرند كه هيچ كس كامل نيست،من هم كامل نيستم .(تنها با ايجاد فضاي سالم وصميمانه مي توانند در راه رسيدن به كمال گام بردارند .)
    احساس مسئوليت و روح مشاركت داشته باشند بدین معنی که نقش خود را به خوبي ايفاكنند و ضمن بيان انتظارات بجا و مناسب خود به صورت روشن به يك ديگر ،از انتظارات هم آگاه شوند .
    همه ي انسانها خطا مي كنند و هيچ كس بي عيب نيست. بنابراين با اغماض و گذشت با يكديگر روبرو شوند .
    رفتارهاي خود را با ساير اعضاي خانواده به صورت مستمر مورد ارزيابي قرار دهند و در رفع نقايص، صادقانه تلاش نمايند
    از تهديد ،انتقام ، ترك خانه و..پرهيز نموده ،در حل مسائل پيشقدم باشند (انتقاد سازنده را پيذيرند )وبا هم گفتمان داشته باشند
    به حس همدلي وتفاهم توجه داشته باشند(نمي توان همه خصوصيات ديگري را تغيير داد ،زيرا اين امر سبب ايجاد مقاومت در طرف مقابل شده و اعتماد دوطرفه را ممكن است ازبين ببرد .بهتراست تلاش خود را صرف تغيير خصوصياتي نمايند كه از حصول تفاهم جلوگيري مي نمايد.)

*استاد دانشگاه و رئیس اداره انجمن اولیا ومربیان خراسان رضوی