چاقو چطور دسته خودش را بُرید؟!

رویداد ۲۴| امیرحسین جعفری - پاکستان تصور می‌کرد با حمایت و تربیت طالبان می‌تواند روی تضاد‌های مرزی میان این دو کشور پایان دهند و از افغانستان یک حیاط خلوت ایجاد کند اما حالا با طالبانی مواجه شده که موجب تشدید بحران در مرز‌های اختلافی شده‌ و آتش این اختلافات در هفته‌های اخیر نیز چنان بالا گرفته که باید از مقامات امنیتی پاکستان پرسید چه تضمینی برای اطمینان از بالا نرفتن تنش‌ها تا نقطه غیر قابل بازگشت در اختیار دارند؟ 

اشتباه محاسباتی پاکستان

محسن روحی صفت، دیپلمات سابق، معتقد است که تنش‌های مرزی اخیر میان افغانستان و پاکستان ریشه‌ی تاریخی دارد و نشان از شکست محاسباتی پاکستان در تقویت طالبان است. او در اینباره می‌گوید: تنش‌های اخیر میان پاکستان و افغانستان ریشه دارد و مربوط به تاریخ تشکیل پاکستان است. این تنش‌ها به دلیل وضعیت مرزی بین دو کشور بوده و هیچگاه دولت‌های افغانستان این مرز را به رسمیت نشناختند. در طول مدتی که طالبان سر کار بودند، این تنش‌ها چندین بار رخ داده و آخرین بار هم نخواهد بود. پاکستانی‌ها در طول اشغال افغانستان از زمان شوروی سعی کردند گروه‌های مذهبی تندرو را در این کشور تقویت کنند تا بتوانند برروحیه ملی گرایی آنها اثرگذاشته و شوروی را دچار چالش کنند. آنها سعی کردند با استفاده از اشتراکات مذهبی بین دو کشور و با توجه به درس خواندن اعضا طالبان در پاکستان، وضعیت اختلاف مرزی را تحت تأثیر قرار دهند و شوروی نیز دچار چالش شود. تقویت طالبان توسط پاکستان، شبیه بومرنگی است که به خودش برمی گردد. 

ارتش‌هایی با ساختار متفاوت 

او معتقد است که ارتش پاکستان با ساختاری کلاسیک و افغانستان با ساختاری پارتیزانی ساخته شده و به همین علت نمی‌توان توان این دو را با یکدیگر مقایسه کرد. او می‌گوید: 
دست بالا و پایین میان دو کشوری که یکی ارتش کلاسیک دارد و یکی ارتش پارتیزانی، قابل مقایسه نیست. توان نظامی این دو کشور در یک سطح نیست. طالبان نیرو‌های چریکی دارند که می‌توانند در مرز به خوبی بجنگند. احمد شاه مسعود که دارای یک ارتش پارتیزانی بود، توانست در مقابل شوروی که بزرگترین ارتش جهان بود مقاومت کند. 
او همچنین افزود: ما از این موضوع خوشحال نیستیم و علاقه‌مند هستیم بین این دو کشور صلح حاکم شود. در زمان شاه، ایران دو مرتبه میان پاکستان و افغانستان میانجی‌گری کرد. این دعوا هیچ ربطی به ایران ندارد. وقتی ایران در آنجا نفوذ داشت، می‌توانست به عنوان میانجی صلح عمل کند. 

با طالبان بر سر چه مشکل داریم؟ 

روحی صفت معتقد است که اختلاف ایران و افغانستان بر سر آب است و مانند پاکستان اختلاف مرزی جدی وجود ندارد. او می‌گوید: ما با طالبان اختلافات مرزی جدی مانند طالبان و پاکستان نداریم. طالبان اعلام کرد ما به پاکستان حمله نکردیم، به سرزمین خودمان حمله کردیم، اما در مورد ایران چنین اظهار نظراتی ندارند. تمامی دولت‌ها در افغانستان، این مرز را به رسمیت نشناختند. ملاعمر هم که در پاکستان چهره‌ای آشنا بود، چنین مرزی را به رسمیت نشناخت. اختلافات ما با افغانستان بر سر آب است.