جزئیات توقف عرضه گندم در بورس کالا/ قاچاق گندم به عراق و تکرار سناریوی گوشت قرمز برای نان

رویداد۲۴ ندا جعفری: فرآیند خرید تضمینی گندم یکی از پیچیده‌ترین فرآیند‌های قیمت‌گذاری در اقتصاد ایران است که بخش عمده‌ای از جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گفته می‌شود میزان یارانه‌ای که به این بخش اختصاص می‌یابد، باید قابلیت تعدیل فشار‌های تورمی موجود را داشته باشد.

مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده دولت در بودجه سال ۹۸ برای تأمین بودجه خرید تضمینی گندم و یارانه نان با کمبود اعتباری نزدیک به ۱۶۰۵۰ میلیارد ریال مواجه خواهد شد. این در حالی است که گندم کالای استراتژیک به شمار می‌آید که می‌تواند در بورس کالا جایگاه ویژه‌ای را برای خود بدست آورد، اما مدتی است که عرضه گندم در بورس کالا متوقف شده است.

هر چند گفته می‌شود شفافیت نخستین مُهر برای ورود گندم به بازار است، اما به صورت شفاف قیمت هر کیلوی گندم کاملا آنالیز، تعیین و شفاف‌سازی نمی‌شود، به همین دلیل بورس کالا نیز مدتی است عرضه آن را متوقف کرده است.

به گفته فعالان این حوزه عدم وجود نظارت در اقتصاد باعث افزایش واسطه‌گری در این بخش شده و متضرر اصلی در فقدان نظارت‌ها، تولیدکنندگان گندم هستند.

حسن رضایی پور قائم مقام کارگزاری توسعه کشاورزی به خبرنگار رویداد۲۴ می‌گوید: آخرین عرضه گندم در بورس کالا با قیمت حدود ۹۰۰ تومان بود که با قیمت خرید تضمینی ۱۴۰۰ تومان فاصله زیادی داشت.

او ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه طبق دستورالعمل اجازه رقابت بیش از ۱۰ درصد نیز به مصرف کنندگان داده نمی‌شد قیمت گندم در بورس کالا ۹۹۴ تومان اعلام شد که مسلما برای تولید کننده به صرفه نبود.

قائم مقام کارگزاری توسعه کشاورزی می‌گوید: ضمن آنکه حجم عرضه‌های شرکت بازرگانی دولتی تا تابستان امسال به بورس کالا نسبت به سال گذشته کاهش یافته بود و همین موضوع باعث شد حجم تقاضا در بورس کالا افزایش پیدا کند، اما عرضه‌های قطره‌چکانی و نوسان قیمتی در بورس کالا و بازار آزاد باعث شد مشتریان نیز از حجم پایین عرضه‌ها ناراضی شوند و عملا شرکت بازرگانی دولتی نیز از بورس کالا خارج شد.

او می‌گوید: عمده گندم عرضه شده در بورس کالا صنف و صنعت بود که برای مصرف شیرینی و نان فانتزی کاربرد داشت و سیاست شرکت بازرگانی دولتی از ابتدا عدم توزیع گندم برای سهمیه آرد نانوایی‌ها در بورس کالا بود که این بخش هیچ وقت در بورس کالا عرضه نشد.

یک منبع آگاه به خبرنگار رویداد۲۴ گفته مشکلاتی که بر سر توزیع گوشت در کشور پیش آمد، به زودی بر سر گندم نیز می‌آید. او گفته دولت زیر فشارهای سیاسی به دنبال راضی نگه داشتن افکار عمومی است اما با این کار تنها منجر به توزیع رانت می‌شود.

این منبع آگاه در توضیح فرآیند عرضه گندم در بورس گفته گندم تا دو سال پیش به صورت اختیاری در بورس کالا عرضه می‌شد اما شرکت بازرگانی دولتی و وزارت جهاد کشاورزی از این طرح چندان استقبالی نکردند زیرا در این بخش منافع زیادی وجود دارد.

او می گوید: هر چند تا شهریور امسال نیز گندم در بورس کالا عرضه شد اما در روزهای آخر هجوم مشتریان برای خرید در سقف قیمت ۹۹۰ تومان باعث شد این شرکت نیز تصمیم بگیرد تا زمان واقعی شدن قیمت گندم این کالا را در بورس عرضه نکند.

این منبع آگاه گفته وضعیت به گونه‌ای شده که نانوایی‌ها آردفروش شده‌اند و شبانه آردها را با وانت از نانوایی‌ها می‌برند و نظارتی هم روی فعالیت آنها وجود ندارد که چه میزان در روز نان می‌فروشند.

او گفته در حالی که نرخ آرد در عراق و سایر کشورها بالای ۲ هزار تومان است، بهای آرد در ایران تنها ۴۰۰ تومان است و همین موضوع باعث شده رانت و قاچاق این کالا افزایش یابد. در شرایط کنونی بهترین راه حل ارائه یارانه نان به نیازمندان و ریختن مبلغ آن به حساب آنها و افزایش بهای نان است تا بتوان از این شرایط بیرون آمد در غیر این صورت همان اتفاقی که برای گوشت افتاد به زودی برای نان نیز می‌افتد.

به گزارش رویداد۲۴ پیش از این محمدرضا نظرنژاد رییس پیشین اتحادیه نان سنگک موضوع قاچاق گندم را تایید کرده بود و به رویداد۲۴ گفته بود از زمان افزایش نرخ دلار شاهد قاچاق گندم از سوی دلالان با نرخی بالاتر و در حدود ۲۸۰۰ تومان در هر کیلو به اربیل عراق و افغانستان هستیم این در حالی است که نرخ آن در داخل ۱۶۰۰ تومان است که آن هم دولت ۶ ماهه به کشاورزان پرداخت می‌کند و کشاورزان هم برای کسب سود بالاتر محصولات خود را با نرخ بالاتر و نقد به قاچاقچی‌ها می‌دهند.