دادگاه تیم ترور حسنعلی منصور نخست وزیر ایران
رویداد۲۴ تصویر ثبت شده در بهمن سال ۱۳۴۳ در جریان محاکمه عاملان ترور حسنعلی منصور نخست وزیر وقت ایران. محمد بخارایی، رضا صفار هرندی و مرتضی نیکخواه، محمد صادق امانی و مهدی عراقی در تصویر مشخص هستند.
حسنعلی منصور از چهره‌های متنفذ دهه سی در ایران بود. وی به لحاظ خانوادگی نفوذ فراوانی در دستگاه قدرت داشت و با ورود رسمی به سیاست در سال ۱۳۲۴ مراتب ترقی را در ساختار قدرت پیمود. منصور ایده‌هایی برای اقتصاد ایران مدون کرده بود که به هر بهانه‌ای از آن‌ها سخن می‌گفت و زمانی که در دهه سی به عضویت شورای اقتصادی ایران درآمد محفلی به نام کانون مترقی ایران تشکیل داد که متشکل از جوانان لیبرال مسلک و تکنوکرات بود و هدفش اصلاح بنیادین اقتصاد ایران.
کانون مترقی ایران روز به روز بیشتر قدرت می‌گرفت چرا که اعضای آن از یک طرف تحصیل کرده بودند و از طرف دیگر به واسطه خانواده و روابط خود در ساختار قدرت نفوذ داشتند. رشد و گسترش محفل باعث تشکیل حزب ایران نوین در دهه چهل شد و زمانی که اعضای این حزب در سال ۱۳۴۲ اکثریت کرسی‌های مجلس را بدست آوردند حسنعلی منصور نخست وزیر ایران شد.
منصور به روحانیون احترام می‌گذاشت، ولی دوره نخست وزیری او مصادف شد با تصویب قانون کاپیتولاسیون و سخنرانی تند آیت الله خمینی علیه حکومت که واکنش حکومت را در پی داشت و باعث تبعید آیت الله به ترکیه شد.
این ماجرا باعث بدنامی منصور بین مذهبیون شد بنابراین حزب موتلفه اسلامی تصمیم به ترور منصور گرفت. بنا به ادعای حبیب الله عسگر اولادی اعضای موتلفه برای ترور منصور ابتدا سعی کردند از آیت الله خمینی فتوا بگیرند، ولی موفق نشدند و نهایتا فتوای قتل را از آیت الله میلانی گرفتند.
عسگر اولادی در این باره چنین ادعا کرده است: «یکی از دلایلی که موجب شده بود دیر‌تر به اقدام خود دست بزنند، نهی امام در مورد کارشان بود. آن‌ها برای برداشتن این نهی، تلاش‌های زیادی کردند و چندین بار خدمت امام رفتند؛ اما امام تأکید داشتند این کار در غیر خودش [شاه] مفید نیست؛ زیرا اگر به غیر از شاه فرد دیگری را بزنند، تمام گذشته به گردن آن فرد خواهد افتاد و برای او نیز مجلس‌ها می‌گیرند و مخالفان خودشان را از بین خواهند برد؛ بنابراین این حرکت در غیر خودش مفید نخواهد بود. این چهار شهید برای اینکه این نهی را بردارند، از مراجع دیگری فتوا گرفتند؛ اما همچنان حضرت امام نهی بر این کار داشتند. بنابراین، این افراد از بنده که نماینده امام در وجوهات بودم و با دیگر علما نیز ارتباط داشتم، [دوباره]خواستند تا از امام بخواهم این نهی را بردارند؛ اما امام در پاسخ به من گفتند که در کار‌های تند شرکت نکن و شما دخالتی در کار این افراد نداشته باشید.»
بیشتر بخوانید: حسنعلی منصور؛ نخست وزیر بد اقبال پهلوی
به گزارش رویداد۲۴ اعضای اصلی تیم ترور متشکل از محمد بخارایی، مرتضی نیک نژاد، رضا صفار هرندی و صادق امانی بودند که اسدالله لاجوردی نیز به آنان کمک می‌کردد. ادعا شده هاشمی رفسنجانی با خرید اسلحه به آن‌ها کمک می‌کرد اما خود او بعد‌ها آن را تکذیب کرد.
هاشمی در خاطراتش درباره بخارایی چنین می‌نویسد: «در شب آن روزی که شهید محمد بخارایی، حسنعلی منصور (نخست وزیر) را ترور کرد، من در جلسه‌ای سخنرانی داشتم و در همانجا خطاب به مسئولان رژیم گفتم: شما که فکر می‌کنید ملت ایران توانایی و قدرت ندارد، بدانید که جوانانی مانند بخارایی دارد و اگر خیال می‌کنید ملت ایران بخار ندارد، می‌بینید که بخارایی دارد.»
موتلفه اسلامی در روز یکم بهمن ماه سال ۱۳۴۳ ترور خود را عملی کردند. محمد بخارایی پاکتی در دست گرفت و وانمود کرد که حاوی درخواستی از نخست وزیر است و باید آن را به منصور بدهد. بخارایی به این واسطه به اتوموبیل منصور نزدیک شد و بلافاصله پس از پیاده شدن وی چند گلوله به شکم و گردن او شلیک کرد و از صحنه گریخت.
حسنعلی منصور به مدت پنج روز در بیمارستان پارس بستری شد و نهایتا در پنجم بهمن حالش وخیم شد و فردای آن روز درگذشت. عاملان اصلی ترور نیز دستگیر و اعدام شدند. لاجوردی نیز به هجده ماه زندان محکوم شد.
