شکست هدف‌گذاری تورمی بانک مرکزی/ تلاش همتی برای پیروزی نامیدن یک شکست!
رویداد۲۴ این روز‌ها و پس از تایید صلاحیت عبدالناصر همتی در انتخابات ریاست جمهوری، وی تاکید دارد عملکرد وی در بانک مرکزی مانع از شکل‌گیری یک اَبَر تورم در اقتصاد ایران شده است. برای بررسی این ادعا، لازم نگاهی به عملکرد همتی در بانک مرکزی بیندازیم.
ششم خرداد ماه سال گذشته بود که بانک مرکزی در بیانیه‌ای چارچوب هدف‌گذاری نرخ تورم را اعلام و بر این اساس، هدف نرخ تورم خود را برای بازه زمانی یک‌ساله، ۲۲ درصد با دامنه مثبت و منفی ۲ واحد درصد تعیین کرد.
در این بیانیه تاکید شد: «با توجه به سیاست‌ها و اقدامات اتخاذ شده و همچنین باتوجه به وضعیت متغیر‌های کلان اقتصادی کشور، بانک مرکزی اعتقاد دارد که در چارچوب فروض و سناریو‌های واقع‌بینانه، نرخ تورم در سال جاری به روند کاهنده خود ادامه خواهد داد. بر این اساس، بانک مرکزی هدف نرخ تورم خود را ۲۲ درصد با دامنه مثبت و منفی ۲ واحد درصد تعیین می‌کند که با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی، حجم اوراق در حال انتشار، وضعیت ترازنامه بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نرخ‌های سود موجود، این هدف تورمی به صورت پایدار قابل دستیابی است.»
انحراف از نرخ تورم هدف گذاری شده
اما آمار رسمی نرخ تورم تا پایان مهر ماه سال ۱۳۹۹ نشان می‌داد این هدف‌گذاری به شکست کامل رسید و تا پایان سال ۱۳۹۹ وضعیت اسفناک‌تر نیز شد. بر اساس اعلام مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌ای در مهر ۹۹ به ۴۱.۴ درصد رسید که به این معنا است خانوارها به طور میانگین ٤١.٤ درصد بیشتر از مهر سال ۹۸ برای خرید یک «مجموعه کالا‌ها و خدمات یکسان» هزینه کردند.
نرخ تورم نقطه‌ای نیز در مهر ۹۹ نسبت به ماه قبل خود در شهریور به ۷ درصد رسیده است که بالاترین نرخ رشد تورم ماهانه در دهه ۹۰ بوده است. از آنجا که مجموع نرخ‌های تورم ماهانه، نرخ تورم سالانه را تشکیل می‌دهد، با تدوام وضعیت تورمی نرخ تورم سالانه در بخش مواد غذایی و کالا‌های اساسی به بالای ۸۰ درصد رسید. به بیان بهتر تورم واقعی و ملموس برای مردم ۴ برابر تورم هدف‌گذاری شده بانک مرکزی شد و در عمل و در مورد برخی کالا‌ها حتی به ۳۰۰ درصد بیش از نرخ ۲۲ درصدی اعلامی بانک مرکزی رسید!
همتی: مانع ابر تورم شدیم!
عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی، در آذر ماه سال گذشته در یک برنامه تلویزیونی، با بیان اینکه مانع ابر تورم شدیم، گفت: تورم در ماه‌های اخیر تشدید شد و عمده دلیل آن شوک ناشی از قیمت ارز است!
این اظهارت همتی چه در آن دوران و چه اظهارات کنونی وی در مورد جلو گیری از وقوع اَبَر تورم در کشور را می‌توان فرار به جلو دانست. در واقع هنگامی که هدف‌گذاری رسمی و اعلامی بانک مرکزی محقق نشده است، وی با بیان این که اوضاع می‌توانست بسیار بدتر هم بشود، سعی دارد یک شکست را پیروزی جلوه دهد. همتی در آذر ماه پارسال با تاکید بر این که پیش بینی تورم ۲۲ درصد و اینکه براساس یکسری متغیر‌ها این هدف‌گذاری صورت گرفته است گفت: زمانی که این هدف‌گذاری را انجام دادیم، نرخ دلار در بازار نیما و آزاد ۱۷ هزار تومان بود و امیدواریم در کل ماه‌های آینده ماه‌های آرام‌تری برای اقتصاد کشور باشد.
در این خصوص توجه به چند نکته ضروری است. اول این که آقای همتی به عنوان رییس کل بانک مرکزی، پذیرفته‌اند که هدف‌گذاری نرخ تورم ۲۲ درصدی که در اطلاعیه رسمی بانک مرکزی در ابتدای سال ۱۳۹۹ اعلام شد، شکست خورده است. پاسخ ایشان، اما این است که درست است به هدف‌گذاری مدنظر نرسیده‌ایم، اما اگر اقدامات بانک مرکزی نبود کشور وارد یک اَبَر تورم می‌شد. اظهار نظر وی به این شبیه است که یک مربی فوتبال پیش از مسابقه قول پیروزی ۲ بر صفر بدهد، اما در بازی ۴ بر صفر ببازد و پس از پایان بازی به خبرنگاران بگوید اگر اقدامات من نبود، ممکن بود ۸ بر صفر ببازیم!
دوم اینکه اگرچه اَبَر تورم برای تمامی کالا‌ها و خدمات رخ نداد، اما تورم در بخش مواد غذایی به وقوع پیوست و بر اساس اعلام مرکز آمار، در بسیاری از کالا‌های مصرفی سبد خانوار از جمله گوشت گاو و گوساله، مرغ، ماهی، روغن نباتی، روغن مایع، میوه و سبزی‌جات و... اَبَرتورم را شاهد بودیم. در حوزه مواد غذایی تورم بیش از ۱۰۰ درصد و در بسیاری موارد ۲۰۰ الی ۳۰۰ درصدی رخ داد که بار آن بر دوش اقشار کم‌درآمد بود.
سومین نکته نیز این که همتی عدم تحقق هدف‌گذاری تورم ۲۲ درصدی را به دلیل نوسانات نرخ ارز دانسته و تاکید دارد: «زمانی که این هدف‌گذاری را انجام دادیم، نرخ دلار در بازار نیما و آزاد ۱۷ هزار تومان بود!» بی‌تردید اثر تورمی قیمت دلار بر اقتصاد ایران را نمی‌توان نادیده گرفت و حذف کرد، اما این اظهار نظر نشان می‌دهد جناب همتی و مجموعه تحلیلگران بانک مرکزی، در ابتدای سال ۹۹ حتی تحلیل و پیش‌بینی درستی از قیمت دلار در طول سال نداشته‌اند. این در حالی است که بانک مرکزی باید واقف‌ترین نهاد نسبت به تحولات بازار ارز باشد، زیرا خود بانک مرکزی بازارگردان و بازیگر اصلی بازار ارز است و بهتر از دیگران می‌داند قیمت دلار در طول سال چه سمت و سویی خواهد داشت.
در مجموع این سخنان رییس کل بانک مرکزی، صرفا بازتاب دهنده شکست کامل یکی از اهداف اعلامی این بانک در ابتدای سال ۹۹ بود که همتی چه در سال گذشته و چه اکنون با فرار به جلو می‌کوشد آن را یک پیروزی نشان بدهد!
