تغییر واحد پول، باز تعریف مقدماتی پول
جواد رحیم‌پور*
تبدیل واحد پول ایران از ریال به تومان بدون شک تصمیم مهمی در رفرم پولی است. همانطور که انتظار می‌رفت این تصمیم با واکنش‌های زیادی روبرو شد که البته تا نهایی شدن این تصمیم درمجلس شورای اسلامی هم ادامه خواهد یافت.
با توجه به پیشنهاد حذف چند صفر از پول ملی در گذشته، موضوع ارتباط این اقدام و مصوبه با پیشنهاد اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. البته واکنش مقامات رسمی پولی و بانکی ابهامات موجود را تا حدود زیادی برطرف کرد هرچند هنوز امکان ارتباط این مصوبه با پیشنهاد حذف صفر‌ها کاملا منتفی نیست و یا لااقل به عنوان نتایج تبعی می‌توان به آن اشاره کرد.
آنچه از توضیح مقامات بانکی بر می‌آید با تبیین احترام به عرف مبادلاتی جامعه، در واقع چیزی نیست جز اعمال رفرم پولی بر مبنای تعریف پول.
پول در اقتصاد برای گذار از اقتصاد پایاپای به اقتصاد مبادلاتی و تعیین ارزش کالا در تاریخ کشف و مورد استفاده گسترده قرار گرفته است. همواره مساله ارزش مبادلاتی در اقتصاد مطرح بود و به تدریج فرمی پیچیده به خود گرفته است. از دلایل این امر، وجود مرز‌ها و اسعار گوناگون به علاوه تحولات داخلی کشور‌ها و دارایی‌های تولیدی و ذخایر ارزی آن‌ها است.
به روی در تحلیل نهایی، پول و سکوک در دست مردم وسیله مبادله و تعین ارزش خدمات و یا کالا است. بنا بر این اولین خصوصیت پول قابلیت تسهیل در مبادله است. اگر پولی این ویژگی را از دست بدهد و برای مبادله نیاز به حجم زیادی پول برای جابجایی یا نگهداری لازم باشد، پول اصطلاحا به پول بد تبدیل می‌شود. یعنی امکان مبادله دارد اما همراه با زحمت خواهد بود.
پول بد در اقتصاد به دلایل مختلف ایجاد می‌شود که از جمله می‌توان به تورم‌های بالا و یا انباشت تورم دو رقمی و.... اشاره کرد. اتفاقا مخالفان این رفرم پولی به دلیل فقدان ثبات اقتصادی و یا اطمینان از شرایط پایدار ماندن اقتصاد در نرخ تورم پایین به خوبی به آن اشاره می‌کنند.
در واقع مساله اصلی در رفرم پولی نمی‌تواند تحت سایه یک هدف ساده و مقدماتی در تعریف پول موکول شود.
به عبارت دیگر حتی در رفرم پولی کامل نیاز به تغییر عنوان پول هم نیست وتعییر یک جزء کوچک از ابعاد روانی سهولت در تغییر واحد پولی است. هر چند در تاریخ اقتصاد ایران ظاهرا تعییر عنوان پول جدی گرفته شده است وواحد‌های قدیمی همچنان به عنوان ضب المثلی از ناچیزی یاد می‌شود.
ذهن تاریخی تورم زده البته خود مانعی در برابر اصلاح انتظارات تورمی است که نباید از آن غافل بود. به هر روی اگر تغییر واحد پول نهایی شود و یا آمادگی کافی روانی برای اصلاح جدی‌تر واحد پولی طی ماههای آینده ایجاد شود می‌توان بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها می‌توان از ان به عنوان گامی مهم در اصلاح ساختار اقتصادی یاد کرد.
یکی از عوامل مهم توفیق این طرح توقف یا مدیریت بهتر طرح هدفمندی یارانه‌ها است که به نظر نمی‌رسد راه حلی برای آن پیش بینی شده باشد که دولت با رضایت بخواهد تن به اجرای آن بدهد.
بنابراین می‌توان تغییر واحد پول را صرفا باز تعریف مقدماتی پول تلقی کرد.
*کار‌شناس اقتصادی
خبر های مرتبط
