خوب و بد عارف | موافقان و مخالفان درباره معاون اول پزشکیان چه می‌گویند؟

رویداد ۲۴ | محمد نوذری: مسعود پزشکیان امروز رسماً مقام ریاست‌جمهوری را به دست گرفت و در اولین قدم، محمدرضا عارف را به عنوان معاون اول خود برگزید. واکنش‌ها به این انتصاب متفاوت بوده است. محمدرضا عارف چهره‌ای قدیمی در بوروکراسی ایرانی است اما در مقام پارلمانتاریست عملکرد مناسبی نداشته است. چهره‌ای است نزدیک به سید محمد خاتمی و نقطه تاریکی در کارنامه‌اش ندارد اما از سوی دیگر ابهامات زیادی درباره عملکرد فرزندش وجود دارد. موافقان و مخالفان انتصاب عارف روی نقاط مثبت و منفی کارنامه او دست می‌گذارند پس شاید بهتر باشد یک لیست درست کنیم و نقاط مثبت و منفی انتصاب معاون اول را با هم مرور کنیم.

نقاط منفی

1️⃣ عارف پیر است: مهم‌ترین نقطه ضعف عارف همین است. ۷۳ سال سن برای کار اجرایی آن‌هم در بالاترین سطح بسیار سنگین است. معاون رئیس‌جمهور حالا چند سال از خود رئیس‌جمهور هم بزرگتر است. خود رئیس‌جمهور آدم مسنی به حساب می‌آید. معمولا معاون اول باید مکمل رئیس‌جمهور باشد، رئیس‌جمهور جوان، معاون با تجربه‌تر انتخاب می‌کند و رئیس‌جمهور مسن، معاون جوان‌تر و چالاک‌تر. در انتخاب عارف این مسئله رعایت نشده است.

این مسئله در زمانی که جناح اصلاح‌طلب درگیر بحران نسلی است اهمیت مضاعف دارد. حالا با تسلط یک معاون اول سالمند در رأس کابینه، راه‌یابی نسل جوان‌تر و چابک‌تر به دولت سخت‌تر به نظر می‌رسد.

2️⃣ عارف سیاستمدار خوبی نیست: تجربه عارف در مقام رئیس فراکسیون امید در مجلس دهم برای اغلب کسانی که خاطرات این مجلس را به یاد دارند ناامیدکننده است. عارف در همان وهله اول در برابر لابی‌های علی لاریجانی شکست خورد و عملاً به رئیس فراکسیون اقلیت تبدیل شد. شکست عارف در برابر لاریجانی و سپس انفعال فراکسیون در مجلس نشان داد عارف نه تنها پارلمانتاریست خوبی نیست که توافق‌ساز و لابی‌گر خوبی هم نیست.

3️⃣ عارف زیادی حاکمیتی است: با اینکه عارف برند اصلاح‌طلبی را یدک می‌کشد اما جزو محافظه‌کارترین لایه‌های اصلاح‌طلبی است. با توجه به این‌که پزشکیان هم متعلق به همین لایه محافظه‌کار است به نظر می‌رسد در آینده رابطه دولت با نسل جوان‌تر و رادیکال‌تر سست شود.

4️⃣ عارف پدر ژن خوب است: حمیدرضا عارف فرزند معاون اول کنونی یکی از منفورترین آقازاده‌ها در عرصه سیاسی ایران است. شاید به این خاطر که فارغ از مواردی که مصادیق روشن تعارض منافع و فساد هستند، با لحن متکبرانه‌اش در جامعه شناخته شده است. پدر در برابر مواضع و رفتار پسر عملاً هیچ‌کاری نکرده و مخالفان دولت به راحتی می‌توانند روی این مسئله مانور دهند و چهره دولتی را که مهم‌ترین ادعایش پادکدستی و مردمی‌بودن است، به سهولت خدشه‌دار کنند.

بیشتر بخوانید:

 همه‌کاره یا هیچ‌کاره؟ | معاون اول کیست و چه اهمیتی در کابینه دارد؟

آقای معاون اول | نگاهی به سوابق محمدرضا عارف

5️⃣ عارف نماد بی‌عملی است: در حالی که موافقان عارف از او به عنوان یک بوروکرات موفق یاد می‌کنند، مخالفانش می‌پرسند او واقعا چه دستاوردی داشته است. به نظر آن‌ها دلیل صعود او در سیاست ایران، حرف‌شنوبودن و همشهری‌بودن خاتمی است. آن‌ها عملکرد عارف در مجلس دهم را به یاد می‌آورند که در اغلب موارد سکوت اختیار می‌کرد و موضع فعالی نداشت.

نقاط مثبت

1️⃣ عارف بوروکرات خوبی: موافقان عارف می‌توانند بگویند او در مقام بوروکرات عملکرد خوبی داشته است. از یاد نبریم که او معاون اول دولت خاتمی بود که بهترین عملکرد اقتصادی در دوران بعد از انقلاب را داشت. و باز از یاد نبریم که محمد خاتمی هر ویژگی مثبتی داشت، سردرآوردن از امور بوروکراسی جزو آن‌ها نبود. بنابراین نباید نقش عارف در موفقیت اقتصادی دولت او را دست‌کم بگیریم.

2️⃣ عارف می‌تواند کم‌تجربگی پزشکیان را جبران کند: پزشکیان هم مانند خاتمی تجربه زیادی در بوروکراسی دولتی ندارد. او در بیست سال گذشته در مجلس بوده و در نقش یک پارلمانتاریست عمل کرده. اقتضائات دولت‌داری با مقتضیات نمایندگی مجلس متفاوت است.

3️⃣ عارف و پزشکیان تجربه همکاری با هم دارند: این هم در دولت دوم خاتمی در قالب معاون اول- وزیر با هم کار کرده‌اند و هم در فراکسیون امید تجربه همکاری دارند. پزشکیان یکی از اولین کسانی بود که بعد از تائید صلاحیت پزشکیان به دیدار او رفت و پزشکیان هم احترام زیادی به او گذاشت. به نظر می‌رسد این دو از جهت سلوک رفتاری به هم نزدیک باشند و بتوانند همکاری خوبی با هم شکل دهند.

4️⃣ عارف نماد اصلاح‌طلبی است: بسیاری از موافقان آقای عارف با شعار «سلام بر دولت سوم خاتمی» به استقبال انتصاب او رفته‌اند. عارف به عنوان معاون اول خاتمی، نامزد اصلاح‌طلبان در انتخابات سال ۹۲ و رئیس فراکسیون امید در مجلس دهم فردی کاملاً تشکیلاتی به حساب می‌آید گرچه هیچ‌وقت در داخل احزاب جدی اصلاحات مانند مشارکت، کارگزاران و اتحاد نبوده است.

5️⃣ عارف خیرالموجودین است: علی طیب‌نیا در پیامی ویدئویی گفته است که به دلایل شخصی امکان پذیرش معاون اولی را نداشته است. ظریف هم برای معاون اولی تمایل چندانی نداشت. انتصاب کسی چون جهانگیری هم فارغ از توانایی‌هایش دولت را در تداوم دولت روحانی قرار می‌داد که وجهه خوبی نداشت. شنیده‌های دیگر هم حاکی از این است که تعداد نامزدهای معاون اولی زیاد نبوده‌اند و آقای عارف در جمع افرادی که می‌شد انتخاب‌شان کرد بهترین بوده است.

6️⃣ عارف رابطه خوبی با حاکمیت دارد: یکی از وظایف غیررسمی معاون اول، ایجاد توافق بین ارکان نظام است و این مستلزم داشتن رابطه‌ای خوب با نهادهای حاکمیتی از جمله بیت رهبری است. محمد مخبر در این زمینه بهترین رابطه را داشت و به همین خاطر در دو سال اول نه تنها معاون اول که رئیس ستاد اجرای فرمان امام هم بود. موافقان حضور عارف در دولت می‌گویند او نسبت به کسانی همچون اسحاق جهانگیری یا علی طیب‌نیا توان بهتری برای تعامل دارد.

فارغ از نقاط مثبت و منفی، معاون اولی برای عارف یک دوران تازه خواهد بود. می‌‌تواند شروعی دوباره برای او باشد. البته که بسیار معتقدند انسان‌ها در دوران کهولت شانس کمی برای تغییر دارند.