امام زمان کیست و نشانه های ظهور چیست؟

رویداد۲۴ الهام عندلیب‌مقدم: حضرت مهدی (عج)، دوازدهمین امام شیعیان است. ایشان هم اکنون در دوران غیبت به‌سر می‌برد و پس از گذشت این دوران، به اذن خداوند، احکام الهی و عدل جهانی را در سراسر زمین برپا خواهد کرد.

زندگینامه ایشان شامل تولد، امامت، غیبت صغری، غیبت کبری و آغاز حکومت جهانی است.

تولد امام زمان

امام دوازدهم شعیان هم‌نام و هم‌کنیه با حضرت محمد (ص) است. نام ایشان محمدبن‌الحسن و کنیه‌ ایشان ابوالقاسم است. در برخى منابع بيش از ۱۸۰ لقب به حضرت مهدی نسبت داده شده است که معروف‌ترین آن‌ها مهدى، خاتم، منتظر، حجت، صاحب الامر، صاحب الزمان، قائم و خلف صالح است. بعضی منابع تاریخی معتقدند ایشان تنها فرزند امام حسن عسکری (ع) است که در روز ۱۵ شعبان سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ هجری قمری در شهر سامرا، که در آن زمان پایتخت خلافت معتصم عباسی بود، متولد شد.

تولد مخفیانه آن حضرت بسیار به تولد حضرت موسی و حضرت ابراهیم شباهت دارد. مادر ایشان نرجس خاتون به طور معجزه‌واری هیچ نشانی از بارداری نداشت و مهدی (عج) در حالی که مأموران خلیفه عباسی تمام وقایع خانه امام حسن عسکری را تحت نظر داشتند، در کمال امنیت و بدون آن که دشمنان بویی ببرند، متولد شد و همین باعث شد که دست مأموران خلیفه عباسی به ایشان نرسد. دوران کودکی امام نیز مخفیانه سپری شد و تنها تعداد معدودی از یاران نزدیک امام حسن عسکری (ع) از وجود آن حضرت مطلع بودند.

پنهان زیستی امام بسیاری از ابعاد زندگی آن حضرت را در هاله‌ای از ابهام و اختلاف نظر، قرار داده است. تا جاییکه حتی روایت صریح و روشنی درباره خانواده ایشان، در دست نیست.

امامت حضرت مهدی

به دنبال شهادت امام حسن عسکری (ع)، در سال ۲۶۰ هجری قمری، در حالی‌که امام 5 سال بیشتر نداشت، جانشین پدر و عهده‌دار امامت شد.

بیشتر بخوانید: مبارزات امام حسن عسکری

 غیبت صغری امام مهدی

معتصم خلیفه عباسی، در صدد بود تا اگر امام حسن عسکری (ع) فرزندی دارد بکشد و به این وسیله ریشه امامت را نابود کند. اما خواست خداوند بر زنده ماندن آن حضرت بود و به همین خاطر، در سال ۲۶۰ هجری قمری دوران غیبت صغری امام زمان (عج) آغاز شد. این غیبت 70 سال طول کشید و تا سال ۳۲۹ هجری قمری ادامه پیدا کرد؛ در این مدت امام از طریق چهار نائب خود (نواب اربعه) به امور مردم رسیدگی می‌کرد که این افراد عبارت بودند از: عثمان‌بن‌سعیدعمروی (وفات ۲۶۵ هجری قمری) محمدبن‌عثمان‌عمروی (وفات ۳۰۴ هجری قمری) حسین‌بن‌روح‌نوبختی (وفات ۳۲۶ هجری قمری) علی‌بن‌محمد‌سمر (وفات ۳۲۹ هجری قمری) 

غیبت کبری امام مهدی

دوران غیبت کبری از سال ۳۲۹ هجری قمری شروع شد و تا زمانی ادامه دارد که خداوند مصلحت بداند. در این دوران امام زمان نائب خاصی را معرفی نکرده و اداره امور مردم بر عهده نائبان عام ایشان است. امام صادق (ع) درباره امام زمان می‌فرماید: «قیام کننده از ما منصور به رعب و موید به نصر است. زمین از براى او پر از نور شود و گنج‌های پنهان را براى او آشکار کند. حکومت او شرق و غرب را فرا خواهد گرفت و خداوند، به دست او دین خود را بر همه دین‌ها غالب گرداند، هرچند مشرکان را خوش نیاید. تمام سرزمین‌ها را آباد کند و هیچ خرابى باقى نماند، حضرت عیسى از آسمان نازل شده و بر او اقتدا کند و پشت سرش نماز بخواند.»

دوران حکومت امام زمان (عج)

به گزارش رویداد۲۴ در قرآن و کتب سایر ادیان آمده است که رستاخیز و قیامت مقدمات و نشانه‌هایی در پی دارد که یکی از این نشانه‌ها، پیش از برپائی رستاخیز، حکومت مهدی موعود است که تمام انبیاء ظهور او را بشارت داده‌اند.

بر اساس روایات، امام زمان (عج) پس از ظهور و قیام خود، بر اساس احکام الهی حکومت واحد جهانی را تشکیل داده و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد. 

منظور از قیام امام زمان (عج) اقداماتی است که دوازدهمین امام شیعیان به عنوان آخرین منجی بشریت پس از ظهور به‌منظور برپایی عدل در جهان انجام می‌دهد.

گرچه قیام امام زمان با ظهور ایشان به یک معنا به کار رفته است، ولی این دو موضوع با هم تفاوت دارند و قیام در مرحله‌ای پس از ظهور اتفاق می‌افتد. زمان دقیق قیام مشخص نیست، اما برخی ویژگی‌های آن در روایات بیان شده است؛ مثلاً آمده است که در سال‌های فرد، روز عاشورا و شنبه اتفاق می‌افتد، اما برخی تاریخ‌نویسان معتقدند به‌جز روایات مربوط به روز عاشورا، روایات دیگر در این زمینه سند ضعیفی دارند. 

بر اساس روایات، قیام آن حضرت، از مسجدالحرام در مکه آغاز می‌شود و محل اصلی آن عراق است.

روایت است ده‌ هزار نفر در مکه با امام بیعت می‌کنند، حضرت مهدی به همراه ۳۱۳ نفر در مسجدالحرام حاضر می‌شود و هنگامی که تعداد یاران ایشان به ده هزار نفر رسید، قیام را شروع می‌کند و به همراه سپاه خود به مدینه می‌رود، سپس برای سرکوب سفیانی، راهی عراق که محل اصلی نبرد و قیام است می‌شود.

تعداد یاران امام زمان در بیشتر روایات، ۳۱۳ تن، به ‌اندازه اصحاب پیامبر (ص) در جنگ بدر، ذکر شده است، اما این تعداد در روایاتی دیگر، ده هزار، دوازده هزار یا پانزده هزار نفر بیان شده است، بر همین اساس، بسیاری معتقدند که شرکت‌کنندگان در قیام بیش از ۳۱۳ نفر هستند و ۳۱۳ نفر درواقع یاران ویژه و فرماندهان سپاه امام هستند. 

گفته می‌شود اکثر شرکت‌کنندگان قیام، جوان و تعداد کمی از آنها پیر هستند؛ همچنین آنان بسیار شجاع، ثابت‌قدم و نیرومند توصیف شده‌اند. 

بر اساس روایات، حضرت عیسی نیز امام را در این قیام یاری می‌کند. همچنین تعدادی از اولیای خدا که از دنیا رفته‌اند رجعت می‌کنند که عبارت‌اند از اصحاب کهف، یوشع بن نون، مؤمن آل فرعون، سلمان فارسی، ابودجانه انصاری و مالک اشتر نخعی. 

این قیام هشت ماه طول می‌کشد و سرانجام به حکومت جهانی امام زمان (عج) می‌انجامد. پایان قیام شهرکوفه است و این شهر مرکز حکومت امام زمان (ع) خواهد شد.

در روایات از واژه «سیف» به معنای شمشیر به عنوان سلاح امام زمان استفاده شده است، بر همین اساس، برخی معتقدند که واژه سیف در این روایات کنایه از قدرت و نیروی نظامی است و منظور این است که امام زمان از طریق مبارزه نظامی بر دشمن پیروز خواهد شد، نه اینکه لزوما از شمشیر استفاده می‌کند.

برنامه‌های حکومتی حضرت مهدی (عج)

روایات مختلف، ثابت کرده است که روش حکومتی حضرت مهدی همان روش حکومتی پیامبر (ص)، امام علی (ع) و سایر امامان (ع) است. پیامبر و ائمه به دلیل موانع و محدودیت‌های تحمیل شده از سوی حاکمان ظالم وقت، نتوانستند تمام اهداف خود را محقق کنند و همواره نوید می‌دادند که تمامی این موانع از سر راه حضرت مهدی برداشته خواهد شد و آن حضرت با برپایی حکومت اسلامی و عدل الهی همه اهداف پیامبران و امامان را تحقق خواهد بخشید.

روایات نشان می‌دهد سخت‌گیری‌های امام تنها مربوط به مراحل اولیه ظهور و اتمام حجت انسان‌ها در نابودی ظالمان است، ولی مراحل بعدی حکومت سرشار از صلح و صفا و صمیمیت و رضایت همگانی از حاکمیت جهانی خواهد بود.

بر اساس روایات برنامه‌های حکومتی حضرت مهدی را می‌توان در سه محور خلاصه کرد: 

فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی.

- برنامه‌های فرهنگی امام زمان

محورهایی که در انجام برنامه‌های ‌فرهنگی حضرت مهدی مهم هستند عبارت‌اند از:

* احیای کتاب خدا و سنت پیامبر

* رشد و کمال عقل

* پیشرفت علم و دانش

* مبارزه با بدعت‌ها 

(بدعت به معنای ورود اندیشه و عقاید شخصی در دین است)

 برنامه‌های اقتصادی امام زمان

جهت‌گیری اقتصادی در دوران حکومت حضرت مهدی در موارد زیر است:

* بهره‌وری از منابع طبیعی با آشکار شدن تمامی منابع و گنج‌های طبیعت

* توزیع عادلانه ثروت میان مردم

* عمران و آبادانی با ساماندهی تولید و توزیع 

- برنامه‌های اجتماعی امام زمان

از جمله برنامه‌های اجتماعی حکومت مهدی موعود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* گسترش امر به معروف و نهی از منکر 

* مبارزه با فساد و رذایل اخلاقی 

* عدالت قضایی

* مبارزه با منشا بیماری‌های جسمی و روانی

پایان حیات امام زمان (عج) و روز قیامت

از این آیه قرآن که می‌فرماید: «هر نفسی مرگ را می‌چشد»، نتیجه می‌شود مرگ سنت الهی در مورد تمامی مخلوقات است. امام زمان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و مدتی پس از برقراری حکومت و عدالت جهانی از دنیا خواهد رفت. اما درباره چگونگی مرگ ایشان روایات متعددی وجود دارد، برخی پایان حیات حضرت مهدی را با مرگ طبیعی و برخی دیگر با شهادت می‌دانند، ولی درصورت شهادت، درباره قاتل امام روایت و دلیل قابل قبولی در دست نیست. درباره فاصله زمانی بین ظهور امام زمان تا وقوع قیامت نیز منابع موثقی وجود ندارد.