احمدی نژاد؛ این مرد اعجاب انگیز!

فرای اینکه احمدی نژاد رد صلاحیت شود یا نه؛ فرای بحث فرمایشات رهبری و نامه احمدی نژاد در پاسخ به ایشان، و فرای اینکه احمدی نژاد حتی رییس جمهور می شود یا نه، کار او یک زلزله بزرگ در صحنه سیاست ایران بود که رگه های آن بر این ساختمان باقی خواهد ماند. چرا؟ چون احمدی نژاد معادلات اساسی بازی را به هم ریخت. حرکت او یک تهدید نیست، اتفاقی است که افتاده است، خیلی سریع، قاطع و غافلگیرکننده. احمدی نژاد حرکت اصلی خود را انجام داد. رییس جمهور شدن برای او و فکر سیاسی او در درجه دوم قرار میگیرد. او قوانین بازی سیاست در ایران را قبول نداشت و ندارد و در پی تغییر آن بود. 

اولین و اساسی ترین جنبه کاندیداتوری آقای احمدی نژاد در ارتباط با نقش رهبری در سیاست ایران مورد توجه قرار میگیرد. نقش رهبری در تاریخ سیاست جمهوری اسلامی، همواره نقشی فراجناحی و چالش ناپذیر بوده و به عنوان رکن بنیادین نظام سیاسی تعریف شده است. توصیه های ایشان برای رجل سیاسی همواره نقش راهنما را بازی میکرد، و حتی اگر گاهی حرف و حدیثی از زاویه داشتن نظر دولت مردان با نظرات ایشان وجود داشت، جزئیات عیان نمی شد و تلاش میشد پشت صحنه با گفت و گو و چانه زنی حل و فصل شود. احمدی نژاد با اعلام کاندیداتوری این قضیه را وارد یک چالش بزرگ کرد. او علی رغم تصریح رهبری و توصیه شفاف ایشان، و بر خلاف آنچه در نامه خود به رهبری وعده داده بود، وارد صحنه شد. اگرچه خود او در تازه ترین مصاحبه اش گفته است که به عهد خود با رهبری پایبند است و صرفا برای حمایت از آقای بقایی وارد صحنه شده، و هرچند احتمالا ظرف روزهای آتی تلاش هایی برای توجیه این جنبه حرکت او از سوی هوادارانش آغاز می شود اما به نظر می رسد نهایتا این موضوع ترمیم نشده و توجیه ناپذیر باقی بماند.

اما از همین زاویه، نکته دیگری را نیز باید مد نظر قرار داد و آن اینکه در صورت تایید صلاحیت احمدی نژاد، هر رای به او، وزن این چالش را بالاتر خواهد برد. در واقع میزان آرای او نشان خواهد داد مردم تا چه اندازه با این حرکت او موافق بوده اند. از همین رو شاید شورای نگهبان بدون توجه به هر مسئله و پرونده دیگری، از طریق رد صلاحیت، او را از گردونه رقابت خارج کند و اجازه ندهد حرکت او ابعاد تازه ای پیدا کند.
و نکته آخر این بحث، برمیگردد به آن کلیپ کذایی. شجاعت! آن شجاعتی که آقای مشایی در کلیپ سه نفره با آقای احمدی نژاد و بقایی از آن دم می زد ترجمان(درست یا غلط) همین حرکت محمود احمدی نژاد بود. در حقیقت نشانه ای بود از حرکتی که قرار بود جامعه سیاسی ایران را مبهوت کند. اما هیچ کارشناس داخلی و خارجی متوجه این نشانه نشد. 

دومین جنبه حرکت محمود احمدی نژاد در رد نظم جناحی حاکم است. در حالی که همه برای رقابت سنتی اصلاح طلب-اصولگرا آماده میشدند، او وارد شد. او نه اصلاح طلب است، نه اصول گرا! اما پتانسیل رای آوری دارد و همین ماجرا را پیچیده میکند. ورود این بار احمدی نژاد و یارانش به صحنه سیاسی کشور، می تواند خبر از وجود یک قطب جدید در سیاست بدهد. قطبی غیر قابل پیش بینی، سرکش و نافرمان. جنگ احمدی نژاد با نماینده اصولگرایان که ظاهرا آقای رییسی خواهد بود و نماینده اصلاح طلبان یعنی آقای روحانی حقایق بسیاری را روشن خواهد ساخت.

اصولگرایان در انتخابات مجلس و خبرگان (به ویژه در تهران)  از حریف همیشگی خود شکستی معنادار خورده اند. رای  بیشتر احمدی نژاد نسبت به نماینده اصولگرایان در این انتخابات، که چندان هم دور از ذهن نیست، ضربه کشنده ای بر پیکر نیمه جان جریان اصولگرایی خواهد بود. در واقع حریف احمدی نژاد در این صحنه نه شخص آقای رییسی، که جریان اصولگرایی خواهد بود. او از دامن اصولگرایان برخاست اما به آنها وفادار نماند و حالا آنها را به یک رویایرویی بزرگ فرا می خواند. رد صلاحیت او اما معادلات قدیمی را امتداد خواهد بخشید و اصولگرایان را برای رسیدن به قدرت امیدوارتر نگه خواهد داشت. آیا شورای نگهبان وارد عمل خواهد شد؟

 تقابل روحانی و احمدی نژاد نیز حرف های زیادی برای گفتن خواهد داشت. اصلاح طلبان همواره احمدی نژاد را به پوپولیست بودن و عوام فریبی متهم کرده اند، کارنامه اقتصادی او را زیر سوال برده اند و بارها گفته اند مردم دیگر اقبالی به او نخواهند داشت. حالا او برگشته، محک تجربه را به میان آورده و اصلاح طلبان را در یک طرف ترازو قرار داده است. این آزمون عیار اتهامات اصلاح طلبان خواهد بود و نشان خواهد داد اعتماد مردم به رییس جمهور سابق ایران چه اندازه است. 

 احمدی نژاد نه فقط اصولگرایان و اصلاح طلبان، که کهکشان سیاست ایران را به مبارزه طلبیده است. واکنش بقیه ارکان و نهادها نیز به ورود او بسیار مهم است. احتمالا بسیاری از نهادها از هم اکنون چانه زنی یا شورای نگهبان برای رد صلاحیت او را آغاز کرده اند، و چه بسا نهادهایی که خود را برای این چالش آماده می بینند و به او خوش آمد میگویند. اما به هر حال حرکت احمدی نژاد از پیش طراحی شده و با برنامه بوده است، او قطعا حرکات بعدی خود را نیز آماده در آستین دارد، چه در صورت رد صلاحیت و چه در صورت ماندن در انتخابات. حرکات بعدی او چیست؟ از این مرد اعجاب انگیز هیچ چیز بعید نیست. باید منتظر ماند و دید.

*تحلیلگر مسائل سیاسی