حضرت علی اصغر کیست؟

رویداد۲۴ مهسا احمدی: حضرت علی اصغر کوچک‌ترین فرزند امام حسین علیه السلام است که در واقعه عاشورا به شهادت رسید و در باب مقام او روایات فراوانی ذکر شده است.

بیوگرافی حضرت علی اصغر

عبدالله بن حسین بن علی معروف به علی اصغر خردسال‌ترین شهید واقعه کربلا و کوچک‌ترین فرزند امام حسین علیه السلام است. بنا به روایات معتبر، مادر علی اصغر رباب بنت امرئ القیس نام دارد.

در خصوص سن حضرت علی اصغر هنگام در زمان شهادتش اختلافاتی وجود دارد. منابع مختلف سن آن حضرت را یک روز تت هفت روز گزارش کرده‌اند، در صورتی که او یک روزه نباشد، باید در مدینه متولد شده باشد. علی اصغر یکی از افرادی است که در میان شیعیان به باب الحوائج شهرت دارد.

نامگذاری شب هفتم محرم

شب هفتم محرم به نام حضرت علی اصغر نامگذاری شده است تا شیعیان به جایگاه این طفل شهید دشت کربلا پی ببرند. شهادت یک کودک شیرخوار در حادثه کربلا، واقعه‌ای انکارناپذیر و دردناک است که توسط بسیاری از مورخان بیان شده است. علی اصغر را باب الحوائج نیز می‌خوانند، زیرا گرچه شیرخوار بود، ولی مقامش نزد خدا والا است. مراسم همایش شیرخوارگان حسینی نیز هر ساله در اولین جمعه ماه محرم در بزرگداشت او برگزار می‌گردد.

قاتل حضرت علی اصغر کیست؟

در کتاب‌های تاریخی قاتل او را حرمله بن کاهل اسدی نوشته‌اند. در بین مردم، بر اساس نقل برخی منابع متأخر، مشهور است که او شش ماهه بوده و با تیر سه‌شعبه شهید شد. 

بیشتر بخوانید:

فضیلت زیارت عاشورا+متن

حضرت زینب(س) کیست؟

سکینه دختر امام حسین (ع) کیست؟

زندگینامه حضرت رقیه دختر سه ساله امام حسین(ع)

درباره چگونگی شهادت علی‌اصغر گزارش‌های مختلفی آورده‌اند: 

گزارش شیخ مفید

بر اساس گزارش شیخ مفید، امام حسین (ع) پس از بردن جسد قاسم پسر امام حسن (ع) کنار دیگر شهدا، جلوی خیمه نشست که علی‌اصغررا نزدش آوردند و امام او را در دامن خویش نشاند. در این هنگام مردی از بنی‌اسد، تیری روانه کرد و او را به شهادت رساند. امام دستش را (زیر گلوی طفل) گرفت و، چون پر از خون شد، آن را بر زمین ریخت و گفت: «پروردگارا! اگر یاری آسمان را از ما گرفته‌ای، پس آن را به صلاح ما قرار ده و انتقام ما را از این ستمکاران بگیر.» سپس او را برد و کنار دیگر کشتگان گذاشت.

گزارش طبری، خوارزمی و لهوف

بر اساس این گزارش هنگامی که امام حسین (ع) برای وداع کنار خیمه‌ها آمد، کودکش را در آغوش گرفته و او را می‌بوسید که در آن هنگام حرمله بن کاهل اسدی با تیری که پرتاب کرد اوبه را به شهادت رساند.

گزارش نفس المهموم

بر اساس نقل نفس المهموم در شب عاشورا امام (ع) به قاسم بن حسن فرمود وقتی دهان من از تشنگی خشک شود به سرا پرده آیم و آب یا شیر طلبم و هیچ نیابم در آن هنگام می‌خواهم که فرزند شیرخوارم را بیاورند تا از لعاب دهان او نوشم و، چون بخواهم او را نزدیک دهانم سازم، فاسقی از دشمنان تیری بر گلویش بیفکند وخونش در درست من روان گردد و من دست به جانب آسمان بلند کنم و بگویم: اللهم صبراً و احتساباً فیک (خدایا شکیبایی کنم و چشم به پاداش تو دارم) ... و آتش در خندقِ پشت خیمه‌ها زبانه می‌کشد… و من بر آن‌ها حمله می‌کنم و آن زمان که تلخ‌ترین اوقات دنیا اتفاق افتد.

گزارش ابن جوزی

بر طبق گزارشی از سبط بن جوزی از هشام بن محمد کلبی، امام حسین (ع) در حال سخن گفتن با لشکریان عمر بن سعد بود، یکی از کودکان را دید که از تشنگی گریه می‌کند او را روی دست گرفت و گفت: «ای جماعت! اگر به من رحم نمی‌کنید، پس به این کودک شیرخوار رحم کنید». آنگاه مردی از سپاه کوفه تیری بر گلویش زد و آن کودک را به شهادت رساند.

امروزه در بین الحرمین کربلا محلی به نام مقام علی اصغر (ع) هست که منسوب به محل شهادت اوست و برخی زائران آن محل را زیارت می‌کنند.

گزارش یعقوبی

بر این گزارش یعقوبی روز عاشورا هنگامی که یاران امام به شهادت رسیدند کودکی از فرزندان امام که تازه به دنیا آمده بود را نزد امام آوردند و امام در گوش او اذان گفت و در حال برداشتن کام او بود که ناگهان تیری پرتاب شد و بر گلوی کودک نشست و سر او را از بدن جدا کرد امام تیر را از گلوی کودک کشید و او را به خونش آغشته ساخت و گفت: «و الله لأنت اکرم علی الله من الناقة، و لَمحمدٌ اکرم علی الله من الصالح: به خدا سوگند که تو از ناقه صالح بر خدا گرامی‌تر هستی و محمد هم از صالح بر خدا گرامی‌تر است.» سپس آمد و او را پهلوی فرزندان و برادرزادگان خود نهاد، سپس بر آنان حمله برد.» در کتاب منتهی الامال دربارهٔ این واقعه چنین گزارش شده است: سید حیدر آملی در شعری که در رثای علی اصغر سروده این صحنه را به تصویر کشیده است

و مُنعطفٍ أهوی لتقبیل طفله فَقبّل منه قَبْلَه السهمُ مَنحراً (برای بوسیدن طفل خود خم شد، اما تیر پیش از وی بر گلوگاه او بوسه داد.)

این بیت شعر در ارتباط این قسمت از مقتل علی اصغر (ع) معروف است که معمولاً روضه خوانان می‌خوانند

ز ضرب تیر چنان دست و پای خود گم کرد
که خواست گریه کند در عوض تبسم کرد

آرامگاه حضرت علی اصغر کجاست؟

در محل دفن علی اصغر دو مکان بیان شده است اولین قول بر سینه حسین بن علی و دومین قول در کنار کشته‌شدگان کربلا در نزدیکی ضریح حسین بن علی است.

زیارت ناحیه مقدسه

در زیارت ناحیه مقدسه، درباره این کودک شهید آمده است: «السلام علی عبد الله بن الحسین، الطفل الرضیع، المرمی الصریع، المشحط دما، المصعد دمه فی السماء، المذبوح بالسهم فی حجر ابیه، لعن الله رامیه حرمله بن کاهل الأسدی»؛ و در یکی از زیارتنامه‌های عاشورا آمده است: «و علی ولدک علی الأصغر الذی فجعت به» از این کودک، با عنوان‌های شیرخواره، شش ماهه، باب الحوائج، طفل رضیع و... یاد می‌شود و قنداقه و گهواره از مفاهیمی است که در ارتباط با او آورده می‌شود.